________________ 5. 145. 5] महाभारते [5. 145. 29 ! युधिष्ठिर उवाच / एकपुत्रमपुत्रं वै प्रवदन्ति मनीषिणः // 17 त्वया नागपुरं गत्वा सभायां धृतराष्ट्रजः / न चोच्छेदं कुलं यायाद्विस्तीर्येत कथं यशः / किमुक्तः पुण्डरीकाक्ष तन्नः शंसितुमर्हसि // 5 तस्याहमीप्सितं बुद्ध्वा काली मातरमावहम् // 18 वासुदेव उवाच / प्रतिज्ञां दुष्करां कृत्वा पितुरर्थे कुलस्य च / मया नागपुरं गत्वा सभायां धृतराष्ट्रजः / अराजा चोर्ध्वरेताश्च यथा सुविदितं तव / सथ्यं पथ्यं हितं चोक्तो न च गृह्णाति दुर्मतिः॥६ प्रतीतो निवसाम्येष प्रतिज्ञामनुपालयन् // 19 युधिष्ठिर उवाच / तस्यां जज्ञे महाबाहुः श्रीमान्कुरुकुलोद्वहः / तस्मिन्नुत्पथमापन्ने कुरुवृद्धः पितामहः / विचित्रवीर्यो धर्मात्मा कनीयान्मम पार्थिवः // 20 किमुक्तवान्हृषीकेश दुर्योधनममर्षणम् / स्वर्यातेऽहं पितरि तं स्वराज्ये संन्यवेशयम् / आचार्यो वा महाबाहो भारद्वाजः किमब्रवीत् // 7 विचित्रवीर्य राजानं भृत्यो भूत्वा ह्यधश्वरः // 21 पिता यवीयानस्माकं क्षत्ता धर्मभृतां वरः / तस्याहं सदृशान्दाराराजेन्द्र समुदावहम् / पुत्रशोकाभिसंतप्तः किमाह धृतराष्ट्रजम् // 8 जित्वा पार्थिवसंघातमपि ते बहुशः श्रुतम् // 22 किं च सर्वे नृपतयः सभायां ये समासते। ततो रामेण समरे द्वन्द्वयुद्धमुपागमम् / उक्तवन्तो यथातत्त्वं तब्रूहि त्वं जनार्दन // 9 स हि रामभयादेभिर्नागरैर्विप्रवासितः / उक्तवान्हि भवान्सर्वं वचनं कुरुमुख्ययोः / / दारेष्वतिप्रसक्तश्च यक्ष्माणं समपद्यत // 23 कामलोभाभिभूतस्य मन्दस्य प्राज्ञमानिनः // 10 यदा त्वराज के राष्ट्रे न ववर्ष सुरेश्वरः / अप्रियं हृदये मह्यं तन्न तिष्ठति केशव / तदाभ्यधावन्मामेव प्रजाः क्षुद्भयपीडिताः // 24 तेषां वाक्यानि गोविन्द श्रोतुमिच्छाम्यहं विभो // . प्रजा ऊचुः / यथा च नाभिपद्येत कालस्तात तथा कुरु।। उपक्षीणाः प्रजाः सर्वा राजा भव भवाय नः / भवान्हि नो गतिः कृष्ण भवान्नाथो भवान्गुरुः // 12 ईतयो नुद भद्रं ते शंतनोः कुलवर्धन // 25 वासुदेव उवाच। पीड्यन्ते ते प्रजाः सर्वा व्याधिभिभृशदारुणैः / शृणु राजन्यथा वाक्यमुक्तो राजा सुयोधनः।। अल्पावशिष्टा गाङ्गेय ताः परित्रातुमर्हसि // 26 मध्ये कुरूणां राजेन्द्र सभायां तन्निबोध मे // 13 व्याधीन्प्रणुद्य वीर त्वं प्रजा धर्मेण पालय / मया वै श्राविते वाक्ये जहास धृतराष्ट्रजः।। त्वयि जीवति मा राष्ट्रं विनाशमुपगच्छतु // 27 अथ भीष्मः सुसंक्रुद्ध इदं वचनमब्रवीत् // 14 भीष्म उवाच / दुर्योधन निबोधेदं कुलार्थे यद्रवीमि ते / प्रजानां क्रोशतीनां वै नैवाक्षुभ्यत मे मनः / तच्छ्रुत्वा राजशार्दूल स्वकुलस्य हितं कुरु // 15 प्रतिज्ञां रक्षमाणस्य सद्वृत्तं स्मरतस्तथा // 28 मम तात पिता राजशंतनुर्लोकविश्रुतः / / ततः पौरा महाराज माता काली च मे शुभा। तस्याहमेक एवासं पुत्रः पुत्रवतां वरः / / 16 / भृत्याः पुरोहिताचार्या ब्राह्मणाश्च बहुश्रुताः / तस्य बुद्धिः समुत्पन्ना द्वितीयः स्यात्कथं सुतः। / मामूचु शसंतप्ता भव राजेति संततम् // 29 - 1070 -