________________ 5. 128. 2] उद्योगपर्व [5. 128. 31 सौबलेन मताक्षेण राज्ञा शकुनिना सह // 2 सात्यकेस्तद्वचः श्रुत्वा विदुरो दीर्घदर्शिवान् / दुर्योधनस्य कर्णस्य शकुनेः सौबलस्य च / धृतराष्ट्रं महाबाहुमब्रवीत्कुरसंसदि // 17 दुःशासनचतुर्थानामिदमासीद्विचेष्टितम् // 3 राजन्परीतकालास्ते पुत्राः सर्वे परंतप / पुरायमस्मान्गृह्णाति क्षिप्रकारी जनार्दनः / अयशस्यमशक्यं च कर्म कर्तुं समुद्यताः // 18 सहितो धृतराष्ट्रेण राज्ञा शांतनवेन च // 4 इमं हि पुण्डरीकाक्षमभिभूय प्रसह्य च / वयमेव हृषीकेशं निगृह्णीम बलादिव। निग्रहीतुं किलेच्छन्ति सहिता वासवानुजम् // 19 प्रसह्य पुरुषव्याघ्रमिन्द्रो वैरोचनिं यथा // 5 इमं पुरुषशार्दूलमप्रधृष्यं दुरासदम् / श्रुत्वा गृहीतं वार्ष्णेयं पाण्डवा हतचेतसः / आसाद्य न भविष्यन्ति पतंगा इव पावकम् // 20 निरुत्साहा भविष्यन्ति भग्नदंष्ट्रा इवोरगाः // 6 अयमिच्छन्हि तान्सर्वान्यतमानाञ्जनार्दनः / अयं ह्येषां महाबाहुः सर्वेषां शर्म वर्म च। . सिंहो मृगानिव क्रुद्धो गमयेद्यमसादनम् / / 21 अस्मिन्गृहीते वरदे ऋषभे सर्वसात्वताम् / न त्वयं निन्दितं कर्म कुर्यात्कृष्णः कथंचन / निरुद्यमा भविष्यन्ति पाण्डवाः सोमकैः सह // 7 न च धर्मादपक्रामेदच्युतः पुरुषोत्तमः / / 22 तस्माद्वयमिहैवैनं केशवं क्षिप्रकारिणम् / विदुरेणैवमुक्ते तु केशवो वाक्यमब्रवीत् / क्रोशतो धृतराष्ट्रस्य बद्धा योत्स्यामहे रिपून् // 8 धृतराष्ट्रमभिप्रेक्ष्य सुहृदां शृण्वतां मिथः / / 23 तेषां पापमभिप्रायं पापानां दुष्टचेतसाम् / राजन्नेते यदि क्रुद्धा मां निगृहीयुरोजसा। इङ्गितज्ञः कविः क्षिप्रमन्वबुध्यत सात्यकिः // 9 / एते वा मामहं वैनाननुजानीहि पार्थिव // 24 तदर्थमभिनिष्क्रम्य हार्दिक्येन सहास्थितः।। एतान्हि सर्वान्संरब्धान्नियन्तुमहमुत्सहे। अब्रवीत्कृतवर्माणं क्षिप्रं योजय वाहिनीम् // 10 न त्वहं निन्दितं कर्म कुया पापं कथंचन // 25 व्यूढानीकः सभाद्वारमुपतिष्ठस्व दंशितः / पाण्डवार्थे हि लुभ्यन्तः स्वार्थाद्धास्यन्ति ते सुताः। यावदाख्याम्यहं चैतत्कृष्णायाक्लिष्टकर्मणे // 11 एते चेदेवमिच्छन्ति कृतकार्यो युधिष्ठिरः // 26 स प्रविश्य सभां वीरः सिंहो गिरिगुहामिव / अद्यैव ह्यहमेतांश्च ये चैताननु भारत / आचष्ट तमभिप्रायं केशवाय महात्मने // 12 निगृह्य राजन्पार्थेभ्यो दद्यां किं दुष्कृतं भवेत् // 27 धृतराष्ट्र ततश्चैव विदुरं चान्वभाषत / इदं तु न प्रवर्तेयं निन्दितं कर्म भारत / तेषामेतमभिप्रायमाचचक्षे स्मयन्निव // 13 संनिधौ ते महाराज क्रोधजं पापबुद्धिजम् // 28 धर्मादपेतमर्थाच्च कर्म साधुविगर्हितम् / एष दुर्योधनो राजन्यथेच्छति तथास्तु तत् / मन्दाः कर्तुमिहेच्छन्ति न चावाप्यं कथंचन // 14 अहं तु सर्वान्समयाननुजानामि भारत // 29 पुरा विकुर्वते मूढाः पापात्मानः समागताः / एतच्छ्रुत्वा तु विदुरं धृतराष्ट्रोऽभ्यभाषत / धर्षिताः काममन्युभ्यां क्रोधलोभवशानुगाः // 15 / क्षिप्रमानय तं पापं राज्यलुब्धं सुयोधनम् // 30 इमं हि पुण्डरीकाक्षं जिघृक्षन्त्यल्पचेतसः। सहमित्रं सहामात्यं ससोदर्यं सहानुगम् / पटेनाग्निं प्रज्वलितं यथा बाला यथा जडाः // 16 / शक्नुयां यदि पन्थानमवतारयितुं पुनः // 31 म.भा. 132 - 1049 -