________________ 5. 100.7] महाभारते [5. 101. 19. निवसन्ति दिशापाल्यो धारयन्त्यो दिशः स्मृताः // सहस्रसंख्या बलिनः सर्वे रौद्राः स्वभावतः // 5 पूर्वां दिशं धारयते सुरूपा नाम सौरभी। सहस्रशिरसः केचित्केचित्पश्चशताननाः / दक्षिणां हंसका नाम धारयत्यपरां दिशम् // 8 शतशीर्षास्तथा केचित्केचित्रिशिरसोऽपि च॥६ पश्चिमा वारुणी दिक्च धार्यते वै सुभद्रया। द्विपञ्चशिरसः केचित्केचित्सप्तमुखास्तथा। . महानुभावया नित्यं मातले विश्वरूपया // 9 महाभोगा महाकायाः पर्वताभोगभोगिनः // 7 सर्वकामदुघा नाम धेनुर्धारयते दिशम् / बहूनीह सहस्राणि प्रयुतान्यर्बुदानि च / उत्तरां मातले धां तथैलविलसंज्ञिताम् // 10 नागानामेकवंशानां यथाश्रेष्ठांस्तु मे शृणु // 8 आसां तु पयसा मिश्रं पयो निर्मथ्य सागरे / वासुकिस्तक्षकश्चैव कर्कोटकधनंजयौ / मन्थानं मन्दरं कृत्वा देवैरसुरसंहितैः // 11 कालीयो नहुषश्चैव कम्बलाश्वतरावुभौ // 9 उद्धृता वारुणी लक्ष्मीरमृतं चापि मातले / बाह्यकुण्डो मणि गस्तथैवापूरणः खगः / उच्चैःश्रवाश्चाश्वराजो मणिरत्नं च कौस्तुभम् // 12 वामनश्चैलपत्रश्च कुकुरः कुकुणस्तथा // 10 सुधाहारेषु च सुधां स्वधाभोजिषु च स्वधाम् / / आर्यको नन्दकश्चैव तथा कलशपोतकौ / अमृतं चामृताशेषु सुरभिः क्षरते पयः // 13 कैलासकः पिञ्जरको नागश्चैरावतस्तथा // 11 अत्र गाथा पुरा गीता रसातलनिवासिभिः / सुमनोमुखो दधिमुखः शङ्खो नन्दोपनन्दको / पौराणी श्रूयते लोके गीयते या मनीषिभिः // 14 आप्तः कोटनकश्चैव शिखी निष्ठुरिकस्तथा // 12 न नागलोके न स्वर्गे न विमाने त्रिविष्टपे / तित्तिरिर्हस्तिभद्रश्च कुमुदो माल्यपिण्डकः / परिवासः सुखस्तानसातलतले यथा // 15 द्वौ पद्मौ पुण्डरीकश्च पुष्पो मुद्रपर्णकः // 13 इति श्रीमहाभारते उद्योगपर्वणि करवीरः पीठरकः संवृत्तो वृत्त एव च। शततमोऽध्यायः // 10 // पिण्डारो बिल्वपत्रश्च मूषिकादः शिरीषकः // 14 दिलीपः शङ्खशीर्षश्च ज्योतिष्कोऽथापराजितः। नारद उवाच / कौरव्यो धृतराष्ट्रश्च कुमारः कुशकस्तथा // 15 इयं भोगवती नाम पुरी वासुकिपालिता। विरजा धारणश्चैव सुबाहुर्मुखरो जयः / यादृशी देवराजस्य पुरीवर्यामरावती // 1 बधिरान्धौ विकुण्डश्च विरसः सुरसस्तथा // 16 एष शेषः स्थितो नागो येनेयं धार्यते सदा / एते चान्ये च बहवः कश्यपस्यात्मजाः स्मृताः / तपसा लोकमुख्येन प्रभावमहता मही // 2 मातले पश्य यद्यत्र कश्चित्ते रोचते वरः // 17 श्वेतोच्चयनिभाकारो नानाविधविभूषणः / कण्व उवाच। सहस्रं धारयन्मूी ज्वालाजिह्वो महाबलः // 3 मातलिस्त्वेकमव्यग्रः सततं संनिरीक्ष्य वै / इह नानाविधाकारा नानाविधविभूषणाः / / पप्रच्छ नारदं तत्र प्रीतिमानिव चाभवत् // 18 सुरसायाः सुता नागा निवसन्ति गतव्यथाः // 4 स्थितो य एष पुरतः कौरव्यस्यार्यकस्य च / मणिस्वस्तिकचक्राङ्काः कमण्डलुकलक्षणाः / / द्युतिमान्दर्शनीयश्च कस्यैष कुलनन्दनः // 19 - 1022 - 101