________________ 3. 200. 7] आरण्यकपर्व [3. 200. 32 नैनं प्रज्ञा सुनीतं वा त्रायते नैव पौरुषम् // 7 कर्मणा प्राकृतानां वै इह सिद्धिः प्रदृश्यते // 22 यो यमिच्छेद्यथा कामं तं तं कामं समश्नुयात् / यथा श्रुतिरियं ब्रह्मञ्जीवः किल सनातनः / यदि स्यादपराधीनं पुरुषस्य क्रियाफलम् // 8 शरीरमध्रुवं लोके सर्वेषां प्राणिनामिह // 23 / संयताश्चापि दक्षाश्च मतिमन्तश्च मानवाः / वध्यमाने शरीरे तु देहनाशो भवत्युत / दृश्यन्ते निष्फलाः सन्तः प्रहीणाः सर्वकर्मभिः॥९ जीवः संक्रमतेऽन्यत्र कर्मबन्धनिबन्धनः // 24 . भूतानामपरः कश्चिद्धिंसायां सततोत्थितः। / ब्राह्मण उवाच / वञ्चनायां च लोकस्य स सुखेनेह जीवति // 10 / कथं धर्मभृतां श्रेष्ठ जीवो भवति शाश्वतः / / अचेष्टमानमासीनं श्रीः कंचिदुपतिष्ठति / एतदिच्छाम्यहं ज्ञातुं तत्त्वेन वदतां वर // 25 / कश्चित्कर्माणि कुर्वन्हि न प्राप्यमधिगच्छति // 11 व्याध उवाच। देवानिष्ट्वा तपस्तप्त्वा कृपणैः पुत्रगृद्धिभिः / न जीवनाशोऽस्ति हि देहभेदे वशमासधृता गर्भ जायन्ते कुलपांसनाः // 12 ___मिथ्यैतदाहुम्रियतेति मूढाः / अपरे धनधान्यैश्च भोगैश्च पितृसंचितैः। जीवस्तु देहान्तरितः प्रयाति विपुलैरभिजायन्ते लब्धास्तैरेव मङ्गलैः // 13 __दशार्धतैवास्य शरीरभेदः // 26 कर्मजा हि मनुष्याणां रोगा नास्त्यत्र संशयः / अन्यो हि नानाति कृतं हि कर्म . आधिभिश्चैव बाध्यन्ते व्याधैः क्षुद्रमृगा इव // 14 स एव कर्ता सुखदुःखभागी। ते चापि कुशलैवैद्यैर्निपुणैः संभृतौषधैः / यत्तेन किंचिद्धि कृतं हि कर्म व्याधयो विनिवार्यन्ते मृगा व्याधैरिव द्विज // 15 तदनुते नास्ति कृतस्य नाशः / / 27 / येषामस्ति च भोक्तव्यं ग्रहणीदोषपीडिताः / अपुण्यशीलाश्च भवन्ति पुण्या न शक्नुवन्ति ते भोक्तुं पश्य धर्मभृतां वर // 16 नरोत्तमाः पापकृतो भवन्ति / अपरे बाहुबलिनः क्लिश्यन्ते बहवो जनाः / नरोऽनुयातस्त्विह कर्मभिः स्वैदुःखेन चाधिगच्छन्ति भोजनं द्विजसत्तम // 17 स्ततः समुत्पद्यति भावितस्तैः // 28 इति लोकमनाक्रन्दं मोहशोकपरिप्लुतम् / ब्राह्मण उवाच। स्रोतसासकृदाक्षिप्तं द्वियमाणं बलीयसा // 18 कथं संभवते योनौ कथं वा पुण्यपापयोः / न म्रियेयुर्न जीर्येयुः सर्वे स्युः सार्वकामिकाः / जातीः पुण्या ह्यपुण्याश्च कथं गच्छति सत्तम॥२९ नाप्रियं प्रतिपश्येयुर्वशित्वं यदि वै भवेत् // 19 व्याध उवाच / उपर्युपरि लोकस्य सर्वो गन्तुं समीहते / गर्भाधानसमायुक्तं कर्मेदं संप्रदृश्यते / यतते च यथाशक्ति न च तद्वर्तते तथा // 20 समासेन तु ते क्षिप्रं प्रवक्ष्यामि द्विजोत्तम / / 30 बहवः संप्रदृश्यन्ते तुल्यनक्षत्रमङ्गलाः / यथा संभृतसंभारः पुनरेव प्रजायते / महच्च फलवैषम्यं दृश्यते कर्मसंधिषु // 21 शुभकृच्छुभयोनीषु पापकृत्पापयोनिषु // 31 न कश्चिदीशते ब्रह्मन्स्वयंग्राहस्य सत्तम / | शुभैः प्रयोगैर्देवत्वं व्यामिर्मानुषो भवेत् / - 671 -