________________ 3. 198. 5] महाभारते [ 3. 198. 32 अतिक्रामन्नरण्यानि ग्रामांश्च नगराणि च / कर्मैतद्वै न सदृशं भवतः प्रतिभाति मे। ततो जगाम मिथिलां जनकेन सुरक्षिताम् // 5 अनुतप्ये भृशं तात तव घोरेण कर्मणा // 18 धर्मसेतुसमाकीर्णां यज्ञोत्सववतीं शुभाम् / व्याध उवाच / गोपुराट्टालकवतीं गृहप्राकारशोभिताम् // 6 कुलोचितमिदं कर्म पितृपैतामहं मम / प्रविश्य स पुरी रम्यां विमानैर्बहुभिर्वृताम् / वर्तमानस्य मे धर्मे स्वे मन्युं मा कृथा द्विज // 19 पण्यैश्च बहुभिर्युक्तां सुविभक्तमहापथाम् // 7 धात्रा तु विहितं पूर्वं कर्म स्वं पालयाम्यहम् / अश्वै रथैस्तथा नागैर्यानैश्च बहुभिर्वृताम् / प्रयत्नाच्च गुरू वृद्धौ शुश्रूषेऽहं द्विजोत्तम / / 20 हृष्टपुष्टजनाकीर्णां नित्योत्सवसमाकुलाम् / / 8 सत्यं वदे नाभ्यसूये यथाशक्ति ददामि च / सोऽपश्यद्वहुवृत्तान्तां ब्राह्मणः समतिक्रमन् / देवतातिथिभृत्यानामवशिष्टेन वर्तये // 21 धर्मव्याधमपृच्छच्च स चास्य कथितो द्विजैः॥९ न कुत्सयाम्यहं किंचिन्न गर्हे बलवत्तरम् / अपश्यत्तत्र गत्वा तं सूनामध्ये व्यवस्थितम् / कृतमन्वेति कर्तारं पुरा कर्म द्विजोत्तम // 22 मार्गमाहिषमांसानि विक्रीणन्तं तपस्विनम् / कृषिगोरक्ष्यवाणिज्यमिह लोकस्य जीवनम् / आकुलत्वात्तु केतृणामेकान्ते संस्थितो द्विजः // 10 दण्डनीतिस्त्रयी विद्या तेन लोका भवन्त्युत // 23 स तु ज्ञात्वा द्विजं प्राप्त सहसा संभ्रमोत्थितः / कर्म शूद्रे कृषिर्वैश्ये संग्रामः क्षत्रिये स्मृतः / आजगाम यतो विप्रः स्थित एकान्त आसने // 11 ब्रह्मचर्यं तपो मत्राः सत्यं च ब्राह्मणे सदा // 24 ___ व्याध उवाच। राजा प्रशास्ति धर्मेण स्वकर्मनिरताः प्रजाः। अभिवादये त्वा भगवन्स्वागतं ते द्विजोत्तम। विकर्माणश्च ये केचित्तान्युनक्ति स्वकर्मसु // 25 अहं व्याधस्तु भद्रं ते किं करोमि प्रशाधि माम्॥१२ भेतव्यं हि सदा राज्ञां प्रजानामधिपा हि ते। एकपल्या यदुक्तोऽसि गच्छ त्वं मिथिलामिति / मारयन्ति विकर्मस्थं लुब्धा मृगमिवेषुभिः // 26 जानाम्येतदहं सर्वं यदर्थं त्वमिहागतः // 13 जनकस्येह विप्रर्षे विकर्मस्थो न विद्यते / मार्कण्डेय उवाच / स्वकर्मनिरता वर्णाश्चत्वारोऽपि द्विजोत्तम // 27 श्रुत्वा तु तस्य तद्वाक्यं स विप्रो भृशहर्षितः / स एष जनको राजा दुर्वृत्तमपि चेत्सुतम् / द्वितीयमिदमाश्चर्यमित्यचिन्तयत द्विजः // 14 दण्ड्यं दण्डे निक्षिपति तथा न ग्लाति धार्मिकम् // अदेशस्थं हि ते स्थानमिति व्याधोऽब्रवीहिजम् / सुयुक्तचारो नृपतिः सर्व धर्मेण पश्यति / गृहं गच्छाव भगवन्यदि रोचयसेऽनघ / 15 श्रीश्च राज्यं च दण्डश्च क्षत्रियाणां द्विजोत्तम // 29 बाढमित्येव संहृष्टो विप्रो वचनमब्रवीत् / / राजानो हि स्वधर्मेण श्रियमिच्छन्ति भूयसीम् / अग्रतस्तु द्विजं कृत्वा स जगाम गृहान्प्रति // 16 सर्वेषामेव वर्णानां त्राता राजा भवत्युत // 30 प्रविश्य च गृहं रम्यमासनेनाभिपूजितः / परेण हि हतान्ब्रह्मन्वराहमहिषानहम् / पाद्यमाचमनीयं च प्रतिगृह्य द्विजोत्तमः // 17 न स्वयं हन्मि विप्रर्षे विक्रीणामि सदा त्वहम् // 31 ततः सुखोपविष्टस्तं व्याधं वचनमब्रवीत् / / न भक्षयामि मांसानि ऋतुगामी तथा ह्यहम् / - 666 -