________________ 3. 149. 6] . महाभारते [ 3. 149. 36 विसिस्मिये तदा भीमो जहषे च पुनः पुनः // 6 अरिष्टं क्षेममध्वानं वायुना परिरक्षितः // 21 तमर्कमिव तेजोभिः सौवर्णमिव पर्वतम् / एष पन्थाः कुरुश्रेष्ठ सौगन्धिकवनाय ते / प्रदीप्तमिव चाकाशं दृष्ट्वा भीमो न्यमीलयत् // 7 द्रक्ष्यसे धनदोद्यानं रक्षितं यक्षराक्षसैः // 22 आबभाषे च हनुमान्भीमसेनं स्मयन्निव / न च ते तरसा कार्यः कुसुमावचयः स्वयम् / एतावदिह शक्तस्त्वं रूपं द्रष्टुं ममानघ // 8 दैवतानि हि मान्यानि पुरुषेण विशेषतः // 23 वर्धेऽहं चाप्यतो भूयो यावन्मे मनसेप्सितम् / बलिहोमनमस्कारैर्मत्रैश्च भरतर्षभ। . भीम शत्रुषु चात्यर्थं वर्धते मूर्तिरोजसा // 9 दैवतानि प्रसादं हि भक्त्या कुर्वन्ति भारत // 24 तदद्भुतं महारौद्रं विन्ध्यमन्दरसंनिभम् / मा तात साहसं कार्षीः स्वधर्ममनुपालय / दृष्ट्वा हनूमतो वर्म संभ्रान्तः पवनात्मजः // 10 स्वधर्मस्थः परं धर्म बुध्यस्वागमयस्व च // 25 प्रत्युवाच ततो भीमः संप्रहृष्टतनूरुहः / न हि धर्ममविज्ञाय वृद्धाननुपसेव्य च। . कृताञ्जलिरदीनात्मा हनूमन्तमवस्थितम् // 11 धर्मो वै वेदितुं शक्यो बृहस्पतिसमैरपि // 26 दृष्टं प्रमाणं विपुलं शरीरस्यास्य ते विभो / अधर्मो यत्र धर्माख्यो धर्मश्चाधर्मसंज्ञितः / संहरस्व महावीर्य स्वयमात्मानमात्मना // 12 विज्ञातव्यो विभागेन यत्र मुह्यन्त्यबुद्धयः॥ 27 न हि शक्नोमि त्वां द्रष्टुं दिवाकरमिवोदितम् / आचारसंभवो धर्मो धर्माद्वेदाः समुत्थिताः। अप्रमेयमनाधृष्यं मैनाकमिव पर्वतम् // 13 वेदैर्यज्ञाः समुत्पन्ना यज्ञैर्देवाः प्रतिष्ठिताः // 28 विस्मयश्चैव मे वीर सुमहान्मनसोऽद्य वै / वेदाचारविधानोक्तैर्यज्ञैर्धार्यन्ति देवताः। यद्रामस्त्वयि पार्श्वस्थे स्वयं रावणमभ्यगात् // 14 बृहस्पत्युशनोक्तैश्च नयैर्धार्यन्ति मानवाः // 29 त्वमेव शक्तस्तां लङ्कां सयोधां सहवाहनाम् / पण्याकरवणिज्याभिः कृष्याथो योनिपोषणैः / स्वबाहुबलमाश्रित्य विनाशयितुमोजसा // 15 वार्तया धार्यते सर्व धर्मैरेतैर्द्विजातिभिः // 30 न हि ते किंचिदप्राप्यं मारुतात्मज विद्यते / त्रयी वार्ता दण्डनीतिस्तिस्रो विद्या विजानताम् / तव नैकस्य पर्याप्तो रावणः सगणो युधि // 16 ताभिः सम्यक्प्रयुक्ताभिर्लोकयात्रा विधीयते॥३१ एवमुक्तस्तु भीमेन हनूमान्प्लवगर्षभः / सा चेद्धर्मक्रिया न स्यात्रयीधर्ममृते भुवि / प्रत्युवाच ततो वाक्यं स्निग्धगम्भीरया गिरा॥१७ दण्डनीतिमृते चापि निर्मर्यादमिदं भवेत् // 32 एवमेतन्महाबाहो यथा वदसि भारत। वार्ताधर्मे ह्यवर्तन्त्यो विनश्येयुरिमाः प्रजाः / भीमसेन न पर्याप्तो ममासौ राक्षसाधमः // 18 सुप्रवृत्तस्त्रिभिद्येतैर्धमैः सूयन्ति वै प्रजाः // 33 मया तु तस्मिन्निहते रावणे लोककण्टके / द्विजानाममृतं धर्मो ह्येकश्चैवैकवर्णिकः / कीर्तिनश्येद्राघवस्य तत एतदुपेक्षितम् // 19 यज्ञाध्ययनदानानि त्रयः साधारणाः स्मृताः॥ 34 तेन वीरेण हत्वा तु सगणं राक्षसाधिपम् / याजनाध्यापने चोभे ब्राह्मणानां प्रतिग्रहः / आनीता स्वपुरं सीता लोके कीर्तिश्च स्थापिता॥२० / पालनं क्षत्रियाणां वै वैश्यधर्मश्च पोषणम् // 35 तद्गच्छ विपुलप्रज्ञ भ्रातुः प्रियहिते रतः। शुश्रूषा तु द्विजातीनां शूद्राणां धर्म उच्यते। -586 -