________________ 3. 6. 17 ] आरण्यकपर्व [3. 7. 18 महीमिमां पालयितुं पुरं वा // 17 / समीपोपस्थितं राजा संजयं वाक्यमब्रवीत् // 3 सोऽहं त्यक्तो धृतराष्ट्रेण राज भ्राता मम सुहृच्चैव साक्षाद्धर्म इवापरः / ___ स्त्वां शासितुमुपयातस्त्वरावान् / तस्य स्मृत्वाद्य सुभृशं हृदयं दीर्यतीव मे // 4 तद्वै सर्वं यन्मयोक्तं सभायां तमानयस्व धर्मज्ञं मम भ्रातरमाशु वै। __ तद्धार्यतां यत्प्रवक्ष्यामि भूयः // 18 इति ब्रुवन्स नृपतिः करुणं पर्यदेवयत् // 5 क्लेशैस्तीत्रैयुज्यमानः सपत्नैः पश्चात्तापाभिसंतप्तो विदुरस्मारकर्शितः / क्षमां कुर्वन्कालमुपासते यः। . भ्रातृस्नेहादिदं राजन्संजयं वाक्यमब्रवीत् // 6 संवर्धयन्स्तोकमिवाग्निमात्मवा गच्छ संजय जानीहि भ्रातरं विदुरं मम / ___स वै भुङ्क्ते पृथिवीमेक एव // 19 यदि जीवति रोषेण मया पापेन निर्धतः॥ 7 यस्याविभक्तं वसु रोजन्सहायै न हि तेन मम भ्रात्रा सुसूक्ष्ममपि किंचन / स्तस्य दुःखेऽप्यंशभाजः सहायाः / व्यलीकं कृतपूर्वं मे प्राज्ञेनामितबुद्धिना / / 8 सहायानामेष संग्रहणेऽभ्युपायः स व्यलीकं कथं प्राप्तो मत्तः परमबुद्धिमान् / ____ सहायाप्तौ पृथिवीप्राप्तिमाहुः // 20 न जह्याज्जीवितं प्राज्ञस्तं गच्छानय संजय // 9 सत्यं श्रेष्ठं पाण्डव निष्प्रलापं तस्य तद्वचनं श्रुत्वा राज्ञस्तमनुमान्य च / तुल्यं चान्नं सह भोज्यं सहायैः / संजयो बाढमित्युक्त्वा प्राद्रवत्काम्यकं वनम् // 10 आत्मा चैषामग्रतो नातिवर्ते सोऽचिरेण समासाद्य तद्वनं यत्र पाण्डवाः। - देवंवृत्तिर्वर्धते भूमिपालः // 21 रौरवाजिनसंवीतं ददर्शाथ युधिष्ठिरम् // 11 युधिष्ठिर उवाच / विदुरेण सहासीनं ब्राह्मणैश्च सहस्रशः / एवं करिष्यामि यथा ब्रवीषि भ्रातृभिश्चाभिसंगुप्तं देवैरिव शतक्रतुम् // 12 * ' परां बुद्धिमुपगम्याप्रमत्तः। युधिष्ठिरमथाभ्येत्य पूजयामास संजयः / यच्चाप्यन्यद्देशकालोपपन्नं भीमार्जुनयमांश्चापि तदहँ प्रत्यपद्यत // 13 तद्वै वाच्यं तत्करिष्यामि कृत्स्नम् // 22 राज्ञा पृष्टः स कुशलं सुखासीनश्च संजयः / इति श्रीमहाभारते आरण्यकपर्वणि षष्ठोऽध्यायः // 6 // शशंसागमने हेतुमिदं चैवाब्रवीद्वचः॥ 14 राजा स्मरति ते क्षत्तधृतराष्ट्रोऽम्बिकासुतः / वैशंपायन उवाच। तं पश्य गत्वा त्वं क्षिप्रं संजीवय च पार्थिवम् // 15 गते तु विदुरे राजन्नाश्रमं पाण्डवान्प्रति / सोऽनुमान्य नरश्रेष्ठान्पाण्डवान्कुरुनन्दनान् / धृतराष्ट्रो महाप्राज्ञः पर्यतप्यत भारत // 1 नियोगाद्राजसिंहस्य गन्तुमर्हसि मानद // 16 स सभाद्वारमागम्य विदुरस्मारमोहितः / एवमुक्तस्तु विदुरो धीमान्स्वजनवत्सलः / समक्षं पार्थिवेन्द्राणां पपाताविष्टचेतनः // 2 युधि पाद्गजाह्वयम्॥ 17 स तु लब्ध्वा पुनः संज्ञां समुत्थाय महीतलात् / तमब्रवीन्महाप्राज्ञं धृतराष्ट्रः प्रतापवान् / - 395 -