________________ 1. 101. 26 ] आदिपर्व [1. 102. 23 परेण कुर्वतामेवं दोष एव भविष्यति // 26 उत्तरैः कुरुभिः सार्धं दक्षिणाः कुरवस्तदा / वैशंपायन उवाच / विस्पर्धमाना व्यचरंस्तथा सिद्धर्षिचारणैः / एतेन त्वपराधेन शापात्तस्य महात्मनः / नाभवत्कृपणः कश्चिन्नाभवन्विधवाः स्त्रियः // 10 धर्मो विदुररूपेण शूद्रयोनावजायत // 27 तस्मिञ्जनपदे रम्ये बहवः कुरुभिः कृताः / धर्मे चार्थे च कुशलो लोभक्रोधविवर्जितः / कूपारामसभावाप्यो ब्राह्मणावसथास्तथा / दीर्घदर्शी शमपरः कुरूणां च हिते रतः / / 28 भीष्मेण शास्त्रतो राजन्सर्वतः परिरक्षिते // 11 बभूव रमणीयश्च चैत्ययूपशताङ्कितः / इति श्रीमहाभारते आदिपर्वणि स देशः परराष्ट्राणि प्रतिगृह्याभिवर्धितः / एकाधिकशततमोऽध्यायः // 101 // भीष्मेण विहितं राष्ट्र धर्मचक्रमवर्तत // 12 102 . क्रियमाणेषु कृत्येषु कुमाराणां महात्मनाम् / वैशंपायन उवाच। पौरजानपदाः सर्वे बभूवुः सततोत्सवाः // 13 तेषु त्रिषु कुमारेषु जातेषु कुरुजाङ्गलम् / गृहेषु कुरुमुख्यानां पौराणां च नराधिप / कुरवोऽथ कुरुक्षेत्रं त्रयमेतदवर्धत // 1 दीयतां भुज्यतां चेति वाचोऽश्रूयन्त सर्वशः // 14 ऊर्ध्वसस्याभवद्भूमिः सस्यानि फलवन्ति च / धृतराष्ट्रश्च पाण्डुश्च विदुरश्च महामतिः / यथर्तुवर्षी पर्जन्यो बहुपुष्पफला द्रुमाः // 2 जन्मप्रभृति भीष्मेण पुत्रवत्परिपालिताः॥ 15 वाहनानि प्रहृष्टानि मुदिता मृगपक्षिणः / संस्कारैः संस्कृतास्ते तु व्रताध्ययनसंयुताः। गन्धवन्ति च माल्यानि रसवन्ति फलानि च // 3 श्रमव्यायामकुशलाः समपद्यन्त यौवनम् // 16 वणिग्भिश्चावकीर्यन्त नगराण्यथ शिल्पिभिः / धनुर्वेदेऽश्वपृष्ठे च गदायुद्धेऽसिचर्मणि / शूराश्च कृतविद्याश्च सन्तश्च सुखिनोऽभवन् / 4 तथैव गजशिक्षायां नीतिशास्त्रे च पारगाः // 17 नामवन्दस्यवः केचिन्नाधर्मरुचयो जनाः / इतिहासपुराणेषु नानाशिक्षासु चाभिभो / प्रदेशेष्वपि राष्ट्राणां कृतं युगमवर्तत // 5 वेदवेदाङ्गतत्त्वज्ञाः सर्वत्र कृतनिश्रमाः॥ 18 पानक्रियाधर्मशीला यज्ञव्रतपरायणाः / पाण्डुर्धनुषि विक्रान्तो नरेभ्योऽभ्यधिकोऽभवत् / भन्योन्यप्रीतिसंयुक्ता व्यवर्धन्त प्रजास्तदा // 6 अत्यन्यान्बलवानासीद्धृतराष्ट्रो महीपतिः॥ 19 मानक्रोधविहीनाश्च जना लोभविवर्जिताः / त्रिषु लोकेषु न त्वासीत्कश्चिद्विदुरसंमितः / अन्योन्यमभ्यवर्धन्त धर्मोत्तरमवर्तत // 7 धर्मनित्यस्ततो राजन्धर्मे च परमं गतः // 20 जन्महोदधिवत्पूर्ण नगरं वै व्यरोचत / प्रनष्टं शंतनोवंशं समीक्ष्य पुनरुद्धृतम् / परतोरणनियुहैर्युक्तमभ्रचयोपमैः / ततो निर्वचनं लोके सर्वराष्ट्रष्ववर्तत // 21 मासादशतसंबाधं महेन्द्रपुरसंनिभम् // 8 वीरसूनां काशिसुते देशानां कुरुजाङ्गलम् / मदीषु वनखण्डेषु वापीपल्वलसानुषु। सर्वधर्मविदां भीष्मः पुराणां गजसाह्वयम् // 22 जाननेषु च रम्येषु विजहुर्मुदिता जनाः / / 9 / धृतराष्ट्रस्त्वचक्षुष्वाद्राज्यं न प्रत्यपद्यत / म. भा, 20 - 153 -