Page Text
________________ 418 तत्त्वचिन्तामणिटिप्पनिका सुखबोधिका प्रतिबन्धकतावच्छेदकधर्मवद्विशेष्यकत्वे सति अनुमितिप्रतिबन्धकतावच्छेदकव्यभिचारादिप्र(ध)मप्रकारकत्वं हेत्वाभासत्वं सत्यन्तम् / वह्निमान् धूमात् इति व्यभिचारभ्रमविषयः धूमेऽतिव्याप्तिवारणार्थं धूमस्य धूमो वह्निव्यभिचारीति भ्रमविषयत्वात् / तद्विशेषणे दत्ते धूमे वहिव्यभिचाराभावात् धूमे(मो) वह्निव्यभिचारीति ज्ञानस्य [213 A] अनुमितिप्रतिबन्धकतावच्छेदकव्यभिचाररूपधर्मवद्विशेष्यकत्वाभावात् धूमेऽतिव्याप्तिः / तथा च यथार्थज्ञानघटितहेत्वाभासलक्षणे यथार्थत्वघटकतयाअनुमितिप्रतिबन्धकतावच्छेदकधर्मवत्त्वस्यावश्यं प्रवेशात् अनुमितिप्रतिबन्धकतावच्छेदकधर्मवत्त्वमेव लाघवाल्लक्षणं हेत्वाभासत्वस्य भवतु किमनुमितिप्रतिबन्धकतावच्छेदकधर्मवत्त्वगोचरयथार्थज्ञानविशेष्यकत्वघटितलक्षणेन। न चधूमेऽतिव्याप्तिरिति वाच्यम्, धूमेऽनुमितिप्रतिबन्धकतावच्छेदकवहिव्यभिचाराभावात्। इति लाघवात् यथार्थज्ञानाघटितमेव लक्षणं करोतीत्याभासार्थः / विषयचिन्तायामिति टीका। यथार्थज्ञानस्य विषयचिन्तायाम् अनुमितिप्रतिबन्धकतावच्छेदकधर्मवद्विशेष्यकत्वे सति अनुमितिप्रतिबन्धकतावच्छेदकधर्मवत्त्वमेव याथार्थ्यम् / तत्र ज्ञानस्य विशेष्ये वक़्यादौ विशेषणीभूतं व्यभिचारादिमत्त्वं तद्वत्त्वमित्यर्थः / तथा चेति / अनुमितिप्रतिबन्धकतावच्छेदकधर्मवत्त्वापेक्षया अनुमितिप्रतिबन्धकतावच्छेदकधर्मवत्त्वगोचरयथार्थज्ञानविशेष्यत्वस्य गुरुत्वात् व्यर्थविशेषणत्वमित्यर्थः, यथार्थज्ञानपर्यन्तधावनं व्यर्थमिति भावः।। तत्रानुमितिकारणीभूताभावप्रतियोगियथार्थज्ञानविषयत्वं यद्विषयत्वेन लिङ्गज्ञानस्यानुमितिप्रतिबन्धकत्वंज्ञायमानंसत् अनुमितिप्रतिबन्धकं यत् तत्त्वंवा हेत्वाभासत्वम् / यद्विषयत्वेनेति मूलम् / यद्धर्मविषयत्वेन ज्ञानेऽनुमितिप्रतिबन्धकताऽवच्छिद्यते तत्त्वं हेत्वाभासत्वे / यथा धूमवान् वह्नः इत्यत्र वह्निधूमव्यभिचारीति ज्ञानेऽनुमितिप्रतिबन्धकता धूमे व्यभिचारविषयत्वेनावच्छिद्यत इति वर्हेत्वाभासत्वम्। [अथ टीका]। तत्रापीति टीका।यथार्थज्ञानाघटितंज्ञायमानं सत्यदनुमितिप्रतिबन्धकंतत्त्वं हेत्वाभासत्वमिति तृतीये लक्षणे वह्निधूमव्यभिचारीति ज्ञानविषयीभूतस्य व्यभिचारादेः प्रतिबन्धकत्वमवगम्यते ज्ञायमानं यत् सदनुमितिप्रतिबन्धकं तत्त्वमित्यादिलक्षणकरणात् / तन्न युक्तम् / व्यभिचारादेरतीतानागतसाधारणतया तद्विषयज्ञानस्यैव प्रतिबन्धकत्वम्, यथा धूमवान् वह्नः इत्यादौ धूमाभाववदयोगोलकसंयोगाभाववति वह्नौ वह्निधूमव्यभिचारीति ज्ञानदशायामनुमित्यापत्तिः तादृशज्ञानदशायां ज्ञानविषयीभूतव्यभिचारातीतत्वादिति व्यभिचारज्ञानस्य प्रतिबन्धकत्वं वाच्यमिति तृतीयलक्षणं दुष्टमिति द्वितीयलक्षणमेव द्रष्टव्यम् / ननु यद्विषयकत्वेन ज्ञानस्यानुमितिप्रतिबन्धकत्वं तत्त्वमिति द्वितीयलक्षणेऽपि अव्याप्तिः, तथाहि - धूमवान् वह्नः इत्यादौ वह्निधूम
| SR No. | 004316 |
| Book Title | Tattva Chintamani |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Nagin G Shah |
| Publisher | B L Institute of Indology |
| Publication Year | 2005 |
| Total Pages | 620 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 14 MB |