Page Text
________________ 289 अर्थापत्तिनिरूपणम् इत्यर्थः / तथा च पूर्वपक्षाद् भेदो जातः / सिद्धान्तग्रन्थफक्किका प्रमाणत्वेति / प्रमाणद्वयं निरूपयति- अत्रेति टीका / शतवर्षजीवित्वग्राहकमेकं प्रमाणम्, द्वितीयं च गृहनियमग्राहकं प्रत्यक्षं प्रमाणमिति प्रमाणत्वाभिमते द्वे / ननु जीवित्वबाधे देवदत्तः शतवर्षजीवीत्येतस्य बाधो भवतु परंतु गृहनियमग्राहकस्य कथं बाध इत्यत आह - शतवर्षजीवीति टीका / तथा च गृहनियमग्राहकं यत् प्रमाणं तत् कीदृशम् ? शतवर्षजीवी गृह एवेत्येवं रूपम् / तथा च शतवर्षजीवित्वरूपविशेषणस्य बाधे विशिष्टबाध आवश्यक इति भावः / सामान्यतोदृष्टादेव तर्कसहकृताद् गृहनियमग्राहकबाधे लिङ्गविशेषणजीवित्वनिश्चयेऽनुमानात् बहिःसत्त्वसिद्धिः, तथा च जीवनप्रमाणबाधे गृहनियमप्रमाणोत्थापितलिङ्गेन मरणानुमानात् प्रमाणत्वाभिमतयोर्द्वयोरपि बाधा स्यात्, गृहनियमग्राहकमानबाधे च निष्परिपन्थिजीवनप्रमाणात् लिङ्गविशेषणजीवित्वनिश्चये बहिःसत्त्वानुमानादेकप्रमाणबाधैवेत्यादितर्कसहकृतात् सामान्यतोदृष्टादेवानयोरेकं बाध्यमिति जायमानानुमिति: परम्परामरणज्ञापकं विषयीकरोति न तु बहिःसत्त्वपरम्परासाधकं जीवनप्रमाणम्, तथा च सामान्यतोदृष्टादेव गृहनियमग्राहकबाधे जीवनप्रमाणात् लिङ्गविशेषणजीवित्वनिश्चयेऽनुमानादेव बहिःसत्त्वज्ञानमिति किमर्थापत्त्या / ननु बहिःसत्त्वज्ञानं विना जीवी गृह एवेत्यस्य ब्रह्मणाऽपि बाधितुमशक्यत्वात् प्रथमं बहिःसत्त्वज्ञानं न तु गृहनियमग्राहकबाधानन्तरं तत् येन निष्परिपन्थिजीवनग्राहकात् जवित्वनिश्चयेऽनुमानं स्यात्, न प्राथमिकबहिःसत्त्वज्ञानमापत्तिं विना। न च गृहनियमग्राहिणि तुल्यबले जागरूके कथमर्थापत्त्यापि बहिःसत्त्वज्ञानमिति वाच्यम् / तर्कसहकारेणार्थापत्तेर्बलवत्त्वात् बहिःसत्त्वज्ञानमुत्पाद्य गृहनियमग्राहकमानबाधादिति चेत् / न / तर्कसहकारेण सामान्यतोदृष्टस्य बलवत्त्वेन गृहनियमग्राहकबाधसम्भवात् / __ अथ मूलव्याख्या / गृहनियमग्राहकबाधे उभयोर्बाधः कथं न भवति जीवनग्राहकबाधे तूभयोर्बाध इत्यत आह - गृहनियम इति मूलम् / तथा च गृहनियमग्राहकमानबाधे सति गृहाभावग्राहकप्रमाणात् गृहाभावो निश्चितः जीवनग्राहकप्रमाणात् तु जीवित्वं निश्चितम्, तेन जीवित्वे सति गृहनिष्ठात्यन्ताभावप्रतियोगित्वेन हेतुना वह्निःसत्त्वज्ञाने सति जीवनग्राहकं प्रमाणं संरक्षितमेव, तथा चोभयबाध(धो) [न] इत्यर्थः / ततः किमित्यत
| SR No. | 004316 |
| Book Title | Tattva Chintamani |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Nagin G Shah |
| Publisher | B L Institute of Indology |
| Publication Year | 2005 |
| Total Pages | 620 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 14 MB |