Panchgranthi Vyakaranam

SR No.: 004311
Original Sutra Author: N/A
Author: N M Kansara
Publisher: B L Institute of Indology
Publication Year: 2005
Total Pages: 496
Language: Sanskrit, Hindi
Classification: Book_Devnagari
File Size: 9 MB

Page 77

प्रथमोऽध्यायः प्रथमः पादः ग्राह्यः / उरद् / सेयम्। वतण्डी युवतिः वातण्डययुवतिः, अपत्यार्थस्य पुंस्तवम् / कुञ्चजौ / त्यागः। गुर्मः। अमूभिः / प्राड्डि चाविध्यर्थः / स्थानेन / अकुहविसर्जनीयाः कण्ठ्याः / इचुयशास्तालव्याः। उपूपध्मानीया ओष्ठ्याः / ऋटुरषा मूर्धन्याः / तृतुलसा दन्त्याः / एऐ कण्ठतालव्यौ। ओऔ कण्ठोष्ठ्यौ। वो दन्तोष्ठ्यः / सर्वमुखस्थानीयो वाऽवर्णः / गुणेन / खयशषसाश्चाघोषाः। घोषवन्तोऽन्ये / वर्गाणां द्वितीयचतुर्थाः शषसहाश्च महाप्राणाः / अन्येऽल्पप्राणाः / अम् अं उं चानुनासिकाः / येलवास्तथाऽन्यथा च। प्रमाणम् / एकमात्रो भवेद्बस्वो द्विमात्रो दीर्घ उच्यते / त्रिमात्रस्तु प्लुतो ज्ञेयो व्यञ्जनं चार्धमात्रकम् // (12) आमन्त्रितेऽत्सुकित्तसुन्सु दोऽब्वा / [1 / 15 / 3 / ] आमन्त्रितेऽर्थे ग्राह्यं त्स्वै च। दा अस्योक्तावयवकारकः स एव, धा च ग्राह्यः / दो हलीत् / दीयते / धीयते / अप् किम् ? दीयन्ते व्रीहयः / सुप्रा / रित्सुप्सस्वो ग्राह्याः / सं प्रथमेत्यादि / - (13) चिह्नमित् / [1 / 15 / 4 / ] अर्थाद् यद् अतदंशभूतं चिह्न तद् इत् / इण् / क्विप्। एति गच्छति न तिष्ठतीति इत् लुत्स्यादित्यर्थः / अण् णित् / देवे / स्वं च लक्ष्यम् / यत्पुनरंशभूतं चिह्न तत् तदन्यविशेष्याभावे लक्ष्यमिव लक्ष्यं स्यात् / आयानियौ। (14) अन्तः / [1 / 15 / 5 / ] स्वं चिह्नमन्तः स्याद् अर्थाच्चियस्य / चेयम् / झलः / पयांसि / चिह्नस्यान्यस्थानापोहवादः / (15) दिः / [1 / 15 / 6 / ] सूत्रे सप्तम्योक्तं चिह्नम् अर्थाद् वर्णमात्रं चिढ्यस्यादिः स्यात् / तदादौ विधिरित्यर्थः / नियम् / अन्तापवादोऽयम् / (16) क्तार्डसा षष्ट्योक्तस्य / [1 / 15 / 7 / ] क्तालक्षिता वा गशौ क्रमेणान्तादी स्तः / सिकित्तनः / भवाञ्छते। डितोवाट् / बुध्यै / स्थानविशेषार्थम्, अन्त्य इति बाधनार्थं च / .(17) प्राट्यताभ्याम् / [1 / 15 / 8 / ] क्ता वर्तते / प्रकृतिशब्द: कित् प्रादेः परः, टित्, अतस्माद् अप्रादेाह्यः / आतः प्रादिभ्य इति वाच्ये कात इति वाच्यम्, अन्यत् टात इति / (18) त्तौ वृत्त्यन्ये / [1 / 15 / 9 / ] त इति वृत्तौ समासे, न इत्यन्यस्मिन्नसमासेऽर्थे ज्ञेयः। समासासमासयोः संज्ञेयम् / वौत्वोष्ठयोस्तिन युजेः / . (19) प्राङ्ङिरा / [1 / 15 / 10 / ] सप्तम्योक्तात् पूर्वः कार्थी निमित्तं वा स्यात् / यन्निगस्वे विध्यर्थः / स्थव्यसवुकस्थाति / परस्याग्रहणार्थम् / तवेदम् / (20) डार्डसान्त्ये / [1 / 15 / 11 / ] डालक्षितः षष्ठ्योक्तस्य च यो विधिः सोऽन्त्ये वर्णे स्यात्। (21) पि नृर्वा / [1 / 15 / 12 / ] नूंष्पाहि / दधेरन् / दना // 5 // [सर्वस्व चेता वसुपा विधिः शा माचः परोऽा डसलः द्वये रा / स्वादीत्सदेनत्वमलिक्षलुग्नो नं क्ये पदं सिलि न स्तिनर्थे // 1 // 16 // ]