Page Text
________________ 122 कातन्त्ररूपमाला सुवचसौ / सुवचसः / इत्यादि / अदस् शब्दस्य तु भेदः / त्यदाद्यत्वं / असौ / अन्यत्र आप्रत्ययः / अदस: पदे म इति मत्वं / उत्वमादीति पूर्ववत् / अमू / अमू: / अमूं / अमूं / अमः / अमुया। अमूभ्यां / अमूभिः / अमुष्यै। अमूभ्यां / अमूभ्य: / अमुष्या: / अमूभ्यां / अमूभ्य: / अमुष्या: / अमुयोः / अमूषां / अमुष्यां / अमुयोः / अमूषु / इत्यादि / हकारान्त: स्त्रीलिङ्ग उपानह शब्दः / विरामव्यञ्जनादिषु हस्य दः / उपानत्, उपानद् / उपानहौ / उपानहः / इत्यादि / अनड्वाह शब्दस्य तु भेदः / वा स्त्रीकारे॥३४०॥ ___ अनड्वाह इत्येतस्य वाशब्दस्य उत्वं वा भवति स्वीकारे परे / नदाद्यंच इति ईप्रत्ययः / अनडुही, अनड्वाही। इत्यादि। इति व्यञ्जनान्ता: स्त्रीलिङ्गाः असौ अमू अमू: अमुयोः अमुयोः अमू अमूः अमुष्याः __अमूभ्याम् अमूभ्यः .. अमूम् अमूष्याः अमूषाम् अमुया अमूभ्याम् अमूभिः अमुष्याम् अमूषु अमुष्य अमूभ्याम् अमूभ्यः सकारान्त शब्द हए। अब हकारान्त स्त्रीलिंग उपानह शब्द है। उपानह+सि “विरामव्यञ्जनादिषु” इत्यादि ३२०वें सूत्र से 'ह' को 'द्' होकर 'उपनित्' बना / वा विरामे, सूत्र से विकल्प से द् हुआ है। उपानह-जूते उपानत, उपानद् उपानही उपानहः / उपानहे उपानद्भ्याम् उपानद्भ्यः हे उपानत, उपानद् हे उपानही हे उपानहः | उपानहः उपानद्भ्याम् उपानद्भ्यः उपानहम् उपानही उपानहः / उपानहः उपानहोः उपानहाम् उपानहा उपानद्भ्याम् उपानन्दिः / उपानहि उपानहोः . उपानत्सु अनड्वाह शब्द में कुछ भेद है। अनड्वाह + सि . अनड्वाह् शब्द को स्त्रीलिंग में विकल्प से 'वा' शब्द को उकार होता है // 340 // पुन: “नदाद्यञ्च वाह्” इत्यादि ३७२वें सूत्र से 'ई' प्रत्यय होकर अनडुही अनड्वाही बन गया। अब इसके रूप स्त्रीलिंग में नदी के समान चलेंगे। अनडुही अनडुह्यौ अनडुह्यः / अनडुबै अनडुहीभ्याम् अनडुहीभ्यः हे अनडुहि हे अनडुह्यौ हे अनडुह्यः अनडुह्याः अनडुहीभ्याम् अनडुहीभ्यः अनडुहीम् अनडुह्यौ अनडुहीः / अनडुह्याः अनडुह्योः ___अनडुहीनाम् अनडुह्या अनडुहीभ्याम् अनडुहीभिः | अनडुह्याम् __ अनडुह्योः अनडुहीषु इसी प्रकार से अनड्वाही के रूप चलेंगे। इस प्रकार से व्यञ्जनान्त स्त्रीलिंग प्रकरण पूर्ण हुआ।
| SR No. | 004310 |
| Book Title | Katantra Vyakaran |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Gyanmati Mataji |
| Publisher | Digambar Jain Trilok Shodh Sansthan |
| Publication Year | 1992 |
| Total Pages | 444 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 8 MB |