SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 136
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ व्यञ्जनान्ता: पुल्लिङ्गाः 101 न शुनः // 298 // श्वन् इत्येतस्य अन्त्यस्वरादेलोंपो न भवति इनि परे / श्वानयति / मघवानमाचष्टे मघवयति / स्थूलदूरयुवक्षिप्रक्षुद्राणामन्तस्थादेलोंपो गुणश्च नामिनाम्॥२९९ // स्थूलदूरयुवक्षिप्रक्षुद्र इत्येतेषामन्तस्थादेलोंपो भवति नामिनां गुणश्च इनि परे। स्थूलमाचष्टे स्थवयति / दरमाचष्टे दवयति / युवानमाचष्टे यवयति / क्षिप्रमाचष्टे क्षेपयति / क्षद्रमाचष्टे क्षोदयति / इनि लिङ्गस्यानेकाक्षरस्येत्यादिना अन्त्यस्वरादेलोप: / अनि च विकरणे गुण: सर्वत्र / पञ्चन् शब्दस्य तु भेदः / तस्य बहुवचनमेव। कतेश्च जश्शसोर्लुक् / पञ्च। पञ्च। पञ्चभिः / पञ्चभ्यः। पञ्चभ्यः / आमि च नुरित्यनुवर्तते। .संख्यायाः ष्णान्तायाः // 300 // वन्ता श्वन् इसके अन्त्य के आदि स्वर का लोप नहीं होता इन् के आने पर // 298 // पुन: इस सूत्र से इन का लोप न होने से 'श्वानयति' बन गया। ऐसे ही मघवानमाचष्टे 'मघवयति' बना है। स्थूल, दूर, युव, क्षिप्र और क्षुद्र इनके अंतस्थ की आदि का लोप और नामि को गुण हो जाता है इन् के आने पर // 299 // स्थूलं आचष्टे-स्थवयति / दूरमाचष्टे दवयति। युवानमाचष्टे यवयति / क्षिप्रमाचष्टे क्षेपयति / क्षुद्रमाचष्टे क्षोदयति / “इनि लिंगस्यानेकाक्षरस्य” इस सूत्र से यहाँ अन्त्य स्वर का लोप होकर “अनि च विकरणे" से गुण हो गया है। मघवन्-इन्द्र मघवान् मघवन्तौ मघवन्तः / | मघवते मघवद्भ्याम् मघवद्भ्यः हे मघवन् / हे मघवन्तौ ! हे मघवन्तः ! | मघवतः मघवद्भ्याम् मघवद्भ्यः मघवन्तम् मघवन्तौ मघवतः मघवतः मघवतोः मघवताम् मघवता मघवद्भ्याम् मघवद्भिः मघवति मघवतोः मघवत्सु द्वितीय पक्ष में मघवा मघवानी मघवानः मघोने मघवभ्याम् मघवभ्यः हे मघवन् ! हे मघवानौ ! हे मघवानः ! मघोनः मघवभ्याम् मघवध्यः मघवानम् मघवानौ मघोनः मघोनः मघोनोः मघोनाम मघोना मघवभ्याम् मघवभिः | मघोनि मघोनोः मघवत्यु पञ्चन् शब्द में कुछ भेद है। पंचन् आदि शब्द बहुवचन में ही चलते हैं। पञ्चन्+जस्, पञ्चन्+शस् 'कतेश्च जश्शसोलुंक्' से जस् शस् का लोप होकर लिंगांत नकार का लोप होने पर पञ्च, पञ्च बना / पञ्चन्+भिस् 'लिगांतनकारस्य' न् का लोप होकर पंचभि: बना। पञ्चन्+आम् षकारांत और नकारांत संख्यावाची शब्द से परे आम के आने पर नु का आगम हो जाता है // 300 // 'दीर्घमामिसनौ' अनुवृत्ति में आ रहा है।
SR No.004310
Book TitleKatantra Vyakaran
Original Sutra AuthorN/A
AuthorGyanmati Mataji
PublisherDigambar Jain Trilok Shodh Sansthan
Publication Year1992
Total Pages444
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari
File Size8 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy