Page Text
________________ व्यञ्जनान्ता: पुल्लिङ्गाः अर्वन्नर्वन्तिरसावनञ् // 295 // अर्व-शब्दोऽर्वन्तिर्भवति असावनपरश्चेति / अर्वन्तौ / अर्वन्त: / हे अर्वन् / हे अर्वन्तौ / हे अर्वन्तः / अर्वन्तम् / अर्वन्तौ / अर्वत: / अर्वता। अर्वद्भ्याम् / अर्वद्भिः / इत्यादि / नपरश्चेत् आत्मनशब्दवत् / अनर्वा / अनर्वाणौ अनर्वाणः / इत्यादि / श्वन् शब्दस्य तु भेदः / सौ-श्वा / श्वानौ / श्वान: / हे श्वन् / श्वानं / श्वानौ / अघुट्स्वरादौ सेटकस्याप्यनुवर्तते / पूषभ्यः पूषन्–सूर्य पूषा पूषणौ पूषणः / पूषे, पूष्णे पूषभ्याम् पूषभ्यः हे पूषन् ! हे पूषणौ !. हे पूषणः ! | पूषः, पूष्णः पूषभ्याम् पूषणम् पूषणौ पूषः, पूष्णः | पूषः, पूष्णः पूषोः, पूष्णोः पूषाम्, पूष्णाम् पूषा, पूष्णा पूषभ्याम् . पूषभिः / पूषि, पूष्णि पूषोः, पूष्णोः पूषसु अर्यमन्–सूर्य अर्यमा . अर्यमणौ अर्यमणः | अर्यम्णे अर्यमभ्याम् अर्यमभ्यः हे अर्यमन ! हे अर्यमणौ / हे अर्यमणः !| अर्यम्णः अर्यमभ्याम् अर्यमभ्यः अर्यमणम् अर्यमणौ अर्यमणः | अर्यम्णः अर्यम्णोः अर्यम्णाम् अर्यमणा अर्यमभ्याम अर्यमभिः | अर्यमणि अर्यम्णि, अर्यम्णोः अर्यमसु अर्वन् शब्द में कुछ भेद है। सि विभक्ति और नञ् समास के बिना अर्वन् शब्द को अर्वन्त आदेश हो जाता है // 295 // अर्वन् +सि पूर्ववत् अर्वा बना। अर्वन्+औ–अर्वन्त+ औ=अर्वन्तौ। अर्वन्त्+शस्, अर्वन्त् + भ्याम् "व्यंजने चैषां नि:” सूत्र से शस् आदि स्वर और व्यंजन वाली विभक्ति के आने पर नकार का लोप हो जाता है अत: अर्वत:, अर्वद्भ्याम् बना। अर्वन्–घोड़ा अर्वा अर्वन्तौ अर्वन्तः / अर्वते अद्भ्याम् अर्वद्भ्यः हे अर्वन ! हे अर्वन्तौ / हे अर्वन्तः ! अर्वतः अर्वद्भ्याम् अर्वद्भ्यः अर्वन्तौ अर्वतः अर्वतः अर्वतोः अर्वताम् अर्वता अर्वद्भ्याम् अर्वद्भिः / अर्वति अर्वतोः अर्वत्सु जब न समास हो गया तब अनर्वन् शब्द के रूप आत्मन् शब्द के समान चलेंगे। क्योंकि इसमें व का संयोग होने से अन् के अकार का लोप नहीं होगा। अनर्वा अनर्वाणौ अनर्वाणः / अनर्वणः अनर्वभ्याम् अनर्वभ्यः अनर्वाणम् अनर्वाणौ अनर्वणः अनर्वणः अनर्वणोः अनर्वणाम् अनर्वणा अनर्वभ्याम् अनर्वभिः . | अनर्वणि अनर्वणोः ___अनर्वषु अनवणे अनर्वभ्याम् अनर्वभ्यः | श्वन् शब्द में कुछ भेद है। श्वन्+सि= श्वा आदि पाँच घुट संज्ञक विभक्ति के रूप पूर्ववत् / श्वन्+शस् अर्वन्तम्
| SR No. | 004310 |
| Book Title | Katantra Vyakaran |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Gyanmati Mataji |
| Publisher | Digambar Jain Trilok Shodh Sansthan |
| Publication Year | 1992 |
| Total Pages | 444 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 8 MB |