________________ 10 पटले] . क्षणलक्षण-कालचक्रनियममहोद्देशः 227 एवं सार्द्धा वै चक्रनाडीः सार्द्धचक्रमष्टादशराशि संख्यां पञ्चविंशदधिकशतगुणिता घटिका त्रिशदधिकचतुर्विंशतिशतसंख्या इति; शशिपदानि क्रमोऽक्रम'भेदेन भूताभूतेषु वेदादीनि शतसंख्यानि, तै रहिताः शशिपदरहिता वारनाडी सप्त, तेर्होनाः समस्तास्त्रयोविंशत्यधिकत्रयोविंशतिशतसंख्याः, प्रज्ञोपायप्रभेदैः संहारसृष्टिमेदिननिशिसमयैर्भक्षते तांश्च मृत्युः / एवं वर्गान् समात्रान् स्वरगणसहितान् व्यञ्जनान्येव पारान्, होने वा 5 मध्यमेष्टे शशिरविमरणे व्यञ्जने चाषिदेवे इति हीने चन्द्रारिष्टमरणे, मध्यमे सूर्यारिष्टमरणे, व्यञ्जने चाधिदैव इति मध्यमेष्टमरणे पूर्वोक्तनियमः / द्वात्रिंशच्चकरक्तं सशशिरविगतौ नाडिकाच्छेद एषः / भूयस्त्रिशत्त्रिरात्रैस्त्यजति सकुलिशान् स्कन्धधात्विन्द्रियादीन् / [135b] त्यक्त्वा चन्द्रार्कनाडौं प्रविशति शि(शं)खिनी प्राणवायुदिनकं विच्छेदं यावदेव क्षितिजलहुतभुग्(ङ्)मारुताकाशधातोः // 106 // ततो दानिशच्चैकरक्तमिति त्रयस्त्रिशद् दिनानि शशिरविगतौ वामगत्या सार्द्ध दक्षिणगतो नाडिकाच्छेद एष (:) चन्द्रसूर्यारिष्टे साधारणः, कालमरणे भूयः पुनः त्रिशतत्रिरात्रैः', त्रयस्त्रिशदिनैस्त्यजति सकुलिशान् कायवाञ्चित्तसहितान् स्कन्धधात्विन्द्रियादीन् / ततस्त्यक्त्वा चन्द्रार्कनाडी ललनारसनां प्रविशति शि(शं)खिनोमवधूती 15 प्राणवादिनैकं विच्छेदं यावदेव क्षितिजलहतभुग्(ङ)मारुताकाशधातोः / इह मध्यमायां मरणदिने प्राणप्रविष्टः कालवाताक्रान्तः सन् नाभी पृथ्वीधातुं पञ्चगुणस्वभावं त्यजति, ततः पथ्वीधातोविच्छेदो भवति; हृदये तोयधातुं चतुर्गणस्वभाव त्यजति, तोयधातु(तो)विच्छेदो भवति; कण्ठे तेजोधातुं त्रिगणस्वभावं त्यजति, ततस्तेजोधातोविच्छेदो भवति; ललाटे वायधातुं द्विगुणस्वभावं त्यजति, ततो वायुधातोविच्छेदो भवति; उष्णीषे 20 एकगुणस्वभावमाकाशधातुं त्यजति, ततः शून्यधातोविच्छेद इति / प्राणस्य धातोः परित्याग ऊर्ध्वम् / अधो नाभी कायबिन्दुधर्ममपानं त्यजति, ततो जाग्रदवस्थाक्षयो भवति; गुह्ये वाबिन्दुधर्म त्यजति, ततः स्वप्नावस्थाच्छेदो भवति; मणौ चित्तबिन्दुधर्म त्यजति, ततः सुसु(षु)प्तावस्थाच्छेदो भवति / ऊर्श्वेऽप्येवं रजोधातुबिन्दून् प्राणांस्त्यजति, ततो हि कायवाञ्चित्तविच्छेदो भवति / संक्रान्तिकाले ज्ञानधातुं षष्ठं त्यजति; सर्वाङ्गे 25 शुक्रमधस्त्यजति, रज ऊवं त्यजति, तुर्यावस्थाविच्छेदो भवति / एवं गर्भजानां मरणकालनियमः। इति श्रीमूलतन्त्रानुसारिण्यां लघुकालचक्रतन्त्रराजटीकायां द्वादशसाहनिकायां विमलप्रभायां लोकसंवृत्योत्पादनिरोधहेतुभूत-क्षणलक्षण-कालचक्रनियममहोद्देशः 30 पञ्चमः // 5 // 1. क. ख. क्रमोक्तम० / 2-3. ख. पुस्तके नास्ति / 4. क. ख. धर्ममयानं / 5. क. ख. मूलतन्त्रा।