Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 07

SR No.: 004232
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2014
Total Pages: 450
Language: Hindi
Classification: Book_Devnagari
File Size: 8 MB

Page 87

श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने अशातकर्तृकायां बुण्डिकायां ।
प्रमाणादिति वर्त्तते । मानवाच्येव साक्षाद्यः प्रमाणशब्दो हस्तवितस्त्यादिः प्रसिद्धो न तु रज्ज्वादिर्यो लक्षणया प्रमाणे वर्त्तते ।
६४
[ हस्तः ] हस्तः प्रमाणमस्य = हस्तविशेषः । ‘प्रमाणान्मात्रट्' (७|१|१४०) मात्रट्प्र०
मात्र । अनेन लुप् ।
[वितस्ति: ] 'तसू उपक्षये' (१२२४) तस्, विपूर्व० । वितस्यत्यनया । 'प्लु-ज्ञा- यजि - षपि - पदि - वसिवितसिभ्यस्तिः' (उणा० ६४६ ) तिप्र० । वितस्ति: प्रमाणमस्य = वितस्ति: । 'प्रमाणान्मात्रट्' (७|१|१४०) मात्रट्प्र० । अनेन लुप् ।
[विष्टिः ] दिष्टि प्रमाणमस्य = दिष्टि । 'प्रमाणान्मात्रट्' (७|१|१४०) मात्रट्प्र० । अनेन लुप् ।
[शममात्रम् ] शमचतुर्विंशतिरङ्गुलानि । शमः प्रमाणमस्य स्यात् = शममात्रम् । 'प्रमाणान्मात्र (७|१|१४०)
मात्रट्प्र० मात्र ।
[प्रस्थः, प्रस्थमात्रो वा व्रीहिः ] प्रस्थः प्रमाणमस्य = प्रस्थः, प्रस्थमात्रो वा व्रीहिः । ' प्रमाणान्मात्रट्' (७|१|१४०) मात्रट्प्र० । मतान्तरे अनेनैव लुप् ।
[ हस्तः, हस्तमात्रं वा काष्ठम् ] हस्तः प्रमाणमस्य = हस्तः, हस्तमात्रं वा काष्ठम् । 'प्रमाणान्मात्रट्' (७|१|१४०) मात्रट्प्र० । मतान्तरे अनेनैव लुप् ।
।
[ पलं, पलमात्रं वा सुवर्णम् ] पलः प्रमाणमस्य तत् = पलं, पलमात्रं वा सुवर्णम् । 'प्रमाणान्मात्रट्' (७|१|१४०) मात्रट्प्र० । मतान्तरे अनेनैव लुप् ।
[ शतं शतमात्रा वा गाव: ] शतं मानमेषां मतान्तरे अनेनैव लुप् । गोशब्दोऽत्र पुल्लिङ्गः ॥ छा
=
शतं शतमात्रा वा गाव: । 'प्रमाणान्मात्रट्' (७|१|१४०) मात्रट्प्र० ।
[द्विगो: ] द्विगु पञ्चमी इसि ।
[ संशये ] संशय सप्तमी ङि ।
[च] च प्रथमा सि ।
मानादिति वर्त्तते । प्रमाणादिति निवृत्तम् ।
[द्विशमः ] द्वौ शमी प्रमाणमस्य द्वौ शमौ प्रमाणमस्य स्यात् वा द्विशम: । 'प्रमाणान्मात्रट्' (७|१|१४०) मात्रट्प्र० । अनेन लुप् ।
-
द्विगोः संशये च ॥ ७।१।१४४ ॥
[द्विदिष्टिः] द्वि 'दिशत् अतिसर्जने' (१३१८) दिश् । दिश्यतेऽनया इति दिष्टिः । 'वादिभ्यः' (५।३।९२) क्तिप्र० → ति 'यज-सृज मृजराज०' (२०११८७) श० ष० तवर्गस्य चवर्ग एवर्गाभ्यां०' (१२३२६०) त० त० द्वे
दिष्टी प्रमाणमस्य = द्विदिष्टि: । 'प्रमाणान्मात्रट्' (७|१|१४०) मात्रट्प्र० । अनेन लुप् ।
[ द्विवितस्ति: ] द्वे वितस्ती प्रमाणमस्य = द्विवितस्तिः । ‘प्रमाणान्मात्रट्' (७|१|१४०) मात्रट्प्र० । अनेन लुप् ।
द्विकाण्डा क्षेत्रभक्तिः । ' प्रमाणान्मात्रट्' (७|१|१४०)
[ द्विकाण्डा क्षेत्रभक्तिः ] द्वे काण्डे प्रमाणमस्या: मात्रट्प्र० । अनेन लुप् । 'आत्' (२|४|१८) आपूप्र०
=
आ ।