Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 07

SR No.: 004232
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2014
Total Pages: 450
Language: Hindi
Classification: Book_Devnagari
File Size: 8 MB

Page 85

श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने अज्ञातकर्तृकायां ढुण्ढिकायां ।
।
तदस्येति वर्तते । आयाममानं प्रमाणम्, तद् द्विविधम्, ऊर्ध्वमानं तिर्यग्मानं च । ऊर्ध्वमानात्- जानुमात्रमुदकम् ] जानु प्रमाणमस्य = जानुमात्रमुदकम् । अनेन मात्रटप्र० → मात्र ।
[जानुमात्री खाता] जानुनी प्रमाणमस्याः सा = जानुमात्री खाता । अनेन मात्रटप्र० → मात्र । 'अणजेयेकण-नञ्स्नञ्-टिताम्' (२।४।२०) ङी ।
[ऊरुमात्रमुदकम् ] ऊरु मण्ड्यते । ऊरु प्रमाणमस्य = ऊरुमात्रमुदकम् । अनेन मात्रटप्र० → मात्र ।
[ऊरुमात्री खाता] ऊरु प्रमाणमस्या: सा = ऊरुमात्री खाता । अनेन मात्रटप्र० → मात्र । 'अणजेयेकण्०' (२।४।२०) ङी।
तिर्यग्मानात्- रज्जुमात्री भूमिः] रज्जुः प्रमाणमस्याः सा = रज्जुमात्री भूमिः । अनेन मात्रटप्र० → मात्र । 'अणजेयेकण्' (२।४।२०) ङी ।
[तन्मात्री] तद् । तत्प्रमाणमस्याः सा = तन्मात्री । अनेन मात्रटप्र० → मात्र । 'अणजेयेकण-न-स्नञ्-टिताम्' (२।४।२०) ङी।
[तावन्मात्री] तावत्प्रमाणमस्याः सा = तावन्मात्री । अनेन मात्रटप्र० → मात्र । 'अणजेयेकण्o' (२।४।२०) ङी ॥छ।
हस्ति-पुरुषाद् वाऽण् ॥ ७।१।१४१ ॥ [ हस्तिपुरुषात् ] हस्ती च पुरुषश्च = हस्तिपुरुषम्, तस्मात् । [वा] वा प्रथमा सि । [अण्] अण् प्रथमा सि ।
[हास्तिनम्, हस्तिमात्रम्, हस्तिदनम्, हस्तिद्वयसमुदकम् ] हस्ती प्रमाणमस्य = हास्तिनम् । अनेन अण्प्र० → अ । 'वृद्धिः स्वरेष्वादेणिति तद्धिते' (७।४।१) वृद्धिः आ । 'अनपत्ये' (७।४।४५) इत्यनेन अन्त्यलोपाभावः । एवम्हस्तिमात्रम् । 'प्रमाणान्मात्रट्' (७।१।१४०) मात्रटप्र० → मात्र । एवम्-हस्तिदघ्नम्, हस्तिद्वयसमुदकम् । 'वोर्ध्वं दघ्नटद्वयसट्' (७।१।१४२) दघ्नटप्र० → दन-द्वयसटप्र० → द्वयस । '
[हास्तिनी, हस्तिमात्री, हस्तिदनी, हस्तिद्वयसी खाता] हस्ती प्रमाणमस्याः सा = हास्तिनी । अनेन अणप्र० → अ । 'वृद्धिः स्वरे०' (७।४।१) वृद्धिः आ । एवम्-हस्तिमात्री । 'प्रमाणान्मात्रट' (७१।१४०) मात्रटप्र० → मात्र । एवम्हस्तिदघ्नी, हस्तिद्वयसी खाता । 'वोज़ दघ्नट्-द्वयसट्' (७।१।१४२) दघ्नट्प्र० → दन-द्वयसप्र० → द्वयस । 'अणजेयेकण्' (२।४।२०) ङी ।
[पौरुषम्, पुरुषमात्रम्, पुरुषदघ्नम्, पुरुषद्वयसमुदकम् ] पुरुषः प्रमाणमस्य । यद्वा पुरुषस्य प्रमाणं = पौरुषम् । अनेन अणप्र० → अ । 'वृद्धिः स्वरेष्वा०' (७।४।१) वृद्धिः औ । 'अवर्णेवर्णस्य' (७४।६८) अलुक् । एवम्पुरुषमात्रम् । 'प्रमाणान्मात्रट्' (७।१।१४०) मात्रटप्र० → मात्र । एवम्-पुरुषदघ्नम्, पुरुषद्वयसम् । 'वोर्ध्वं०' (७१।१४२) दघ्नटप्र० → दन-द्वयसटप्र० → द्वयस । उदकम् ।।
[पौरुषी, पुरुषमात्री, पुरुषदघ्नी, पुरुषद्वयसी खाता] पुरुषः प्रमाणमस्याः सा = पौरुषी । अनेन अण्प्र० → अ । 'वृद्धिः स्वरे०' (७४।१) वृद्धिः औ । 'अवर्णेवर्णस्य' (७४।६८) अलुक् । 'अणजेयेकण' (२।४।२०) ङी । एवम्