Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 07

SR No.: 004232
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2014
Total Pages: 450
Language: Hindi
Classification: Book_Devnagari
File Size: 8 MB

Page 55

३२
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने अज्ञातकर्तृकायां ढुण्ढिकायां ।
[वैदुष्यम् ] 'विदक् ज्ञाने' (१०९९) विद् । वेत्तीति विद्वान् । 'वा वेत्तेः क्वसुः' (५।२।२२) क्वसुप्र० → वस् । विदुषो भावः = वैदुष्यम् । अनेन ट्यणप्र० → य । 'वृद्धिः स्वरेष्वादेणिति०' (७।४।१) वृद्धिः ऐ । 'क्वसुष्मतौ च' (२।१।१०५) "उष्"देशः । 'संस्-ध्वंस्-क्वस्सनडुहो दः' (२।१६८) इत्यादिना दो भवति । __ [राज्यम्, राजत्वम्, राजता] राज्ञो भावः कर्म वा = राज्यम् । अनेन ट्यणप्र० → य । 'वृद्धिः स्वरे०' (७।४।१) वृद्धिः । 'नोऽपदस्य तद्धिते' (७४/६१) अन्लुक् । अग्रेतने २ अपि अनेनैव त्व-तलप्र० ।
[काव्यम्, कवित्वम्, कविता] कवि । कवेर्भावः = काव्यम् । अनेन ट्यणप्र० → य । 'वृद्धिः स्वरे०' (७।४।१) वृद्धिः । 'अवर्णेवर्णस्य' (७।४।६८) इलुक् । अग्रेतने २ अपि अनेनैव त्व-तलप्र० ।
[ब्राह्मण्यम्, ब्राह्मणत्वम्, ब्राह्मणता] ब्राह्मणस्य भावः = ब्राह्मण्यम् । अनेन ट्यणप्र० → य । अग्रेतने २ अपि अनेनैव त्व-तत्प्र० ।
चकारो भावे कर्मणि चेत्युभयसमुच्चयार्थः ।
[अनृशंस ] नृ 'शंसू स्तुतौ च' (५५०) शंस् । नृन् शंसति = नृशंस: । 'कर्मणोऽण्' (५।१।७२) अण्प्र० → अ । न नृशंसः = अनृशंसः ॥छ।।
अर्हतस्तो न्त् च ॥ ७।१।६१ ॥ [अर्हतः] अर्हत् षष्ठी ङस् । [तः] त् षष्ठी ङस् । [न्त् ] न्त् प्रथमा सि । [च] च प्रथमा सि ।
[आर्हन्त्यम्, आर्हन्ती, अर्हत्त्वम्, अर्हत्ता] अरिहननात् रजोहननात् रहस्याभावाच्च अर्हन् । पृषोदरादित्वात् अर्हन्निपात्यते । यद्वा चतुस्त्रिंशतमतिशयान् सुरेन्द्रादिकृतां पूजा अर्हतीति अर्हन् । 'शत्रानशावेष्यति०' (१।२।२०) शतृप्र० → अत् । 'कर्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१) शव् । 'लुगस्यादेत्यपदे' (२।१।११३) अलुक् । अर्हतो भावः कर्म वा = आर्हन्त्यम् । अनेन ट्यणप्र० → य - त् → "न्त्"देशश्च । अर्हन्त्य मण्ड्य ते । 'अणजेयेकण्' (२।४।२०) ङी । 'अस्य
यां लुक्' (२।४।८६) अलुक । 'व्यञ्जनात् तद्धितस्य' (२।४।८८) यलुक् । अग्रेतने 'प्राक्त्वादगडुलादेः' (७।१।५६) त्वतल्प्र० → त । 'आत्' (२।४।१८) आप्प्र० → आ ॥छ।।
सहायाद् वा ॥ ७।१।६२ ॥ [सहायात्] सहाय पञ्चमी ङसि । [वा] वा प्रथमा सि ।
[ साहाय्यम्, साहायकम्, सहायत्वम्, सहायता] सहायस्य भावः कर्म वा = साहाय्यम् । अनेन ट्यणप्र० → य । 'वृद्धिः स्वरे०' (७।४।१) वृद्धिः आ । 'अवर्णेवर्णस्य' (७४।६८) अलुक् । एवम्-साहायकम् । 'योपान्त्याद् गुरूक्षेत्तमादसुप्रख्यादकञ्' (७।१।७२) अकप्र० → अक । 'वृद्धिः स्वरेष्वादेणिति०' (७४।१) वृद्धिः आ । 'अवर्णेवर्णस्य' (७।४।६८) अलुक् । एवम्-सहायत्वम्, सहायता । 'प्राक्त्वादगडुलादेः' (७।१।५६) त्व-तल्प्र० → त । 'आत्' (२।४।१८) आप्प्र० → आ ॥छ।