Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 07

SR No.: 004232
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2014
Total Pages: 450
Language: Hindi
Classification: Book_Devnagari
File Size: 8 MB

Page 51

२८
[ अरमणीयत्वम्, अरमणीयता ] न रमणीयः अरमणीयता । अनेन त्व- तल्प्र० → त ।
[ अरामणीयकम् ] रमणीयस्य भावः कर्म वा = रामणीयकम् । 'योपान्त्याद् गुरूपोत्तमादसुप्रख्यादकञ्' (७१।७२) अकञ्प्र० → अक । वृद्धि: । 'अवर्णेवर्णस्य' (७|४|६८) अलुक् । न रामणीयकम्
अरामणीयकम् ।
=
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने अज्ञातकर्तृकायां दुण्ढिकायां ।
अरमणीयः । अरमणीयस्य भावः कर्म वा = अरमणीयत्वम्,
[ प्राजापत्यम् ] प्रजापतेर्भावः कर्म वा = प्राजापत्यम् । 'पतिराजान्त०' (७|१/६०) ट्यण्प्र०य । ‘वृद्धिः स्वरेष्वादणिति०' (७|४|१) वृद्धिः आ । 'अवर्णेवर्णस्य' (७|४|६८) इलुक् ।
[ सैनापत्यम् ] सेनापतेर्भावः कर्म वा = सैनापत्यम् । 'पतिराजान्त-गुणाङ्ग०' (७|१|६०) ट्यण्प्र० - य । ‘वृद्धिः स्वरे० ' (७|४|१) वृद्धिः ऐ । 'अवर्णेवर्णस्य' (७|४|६८) इलुक् ।
[ आपत्यम् ] न विद्यते पतिरस्य = अपतिर्ग्रामः, तस्य भावः कर्म वा = आपत्यम् । 'पतिराजान्त०' (७१/६०) ट्यण्प्र०य । 'वृद्धिः स्वरेष्वादेञ्णिति०' (७|४|१) वृद्धिः आ । 'अवर्णेवर्णस्य' (७|४|६८) इलुक् ।
=
[ आराज्यम् ] न विद्यते राजा यत्र देशे सः = अराजा । अराज्ञो भावः कर्म वा = आराज्यम् । 'पतिराजान्तगुणाङ्ग०' (७|१/६०) ट्यण्प्र०य । 'वृद्धिः स्वरे०' (७|४|१) वृद्धिः आ । 'नोऽपदस्य तद्धिते' (७।४।६१) अन्लुक् ।
[ आहायनम् ] न हायनः = अहायनः । अहायनस्य भावः = आहायनम् । 'हायनान्तात्' (७|१|६८) अण्प्र० अ । 'वृद्धिः स्वरेष्वादेञ्णिति०' (७|४|१) वृद्धिः आ । 'अवर्णेवर्णस्य' (७|४|६८) अलुक् ।
[ आपटवम् ] न पटुरपटुः । अपटोर्भावः । 'य्वृवर्णाल्लघ्वादेः' (७/११६९) अणुप्र०→ अ । 'वृद्धिः स्वरेष्वादेञ्णिति०' (७।४।१) वृद्धिः आ । 'अस्वयम्भुवोऽव्' (७।४।७०) अव् ।
[आरमणीयकम् ] न रमणीयः = अरमणीयः । अरमणीयस्य भावः = आरमणीयकम् । 'योपान्त्याद् गुरूपोत्तमादसुप्रख्यादकञ्' (७१।७२) अकञ्प्र० अक । 'वृद्धिः स्वरेष्वादेणिति०' (७|४|१) वृद्धिः । 'अवर्णेवर्णस्य' (७।४।६८) अलुक् । सि-अम् ।
[ आबुध्यम् ] न बुधः = अबुधः, तस्य भावः कर्म वा = आबुध्यम् । 'पतिराजान्तगुणाङ्ग०' (७/१/६०) ट्यण्प्र० → य । 'वृद्धिः स्वरेष्वादे० ' (७|४|१) वृद्धि: । 'अवर्णेवर्णस्य' (७|४|६८) अलुक् । सि-अम् ।
फ्र
[ आचतुर्यम् ] न चतुरः = अचतुरः, तस्य भावः कर्म वा = आचतुर्यम् । 'पतिराजान्त०' (७|१|६०) ट्यण्प्र० → य । 'वृद्धिः स्वरे०' (७|४|१) वृद्धिः आ । सि-अम् ॥छ ।
पृथ्वादेरिमन् वा ॥ ७।१।५८ ॥ पृथ्वादिः, तस्मात् ।
इदमुदाहरणं बृहद्वृत्तौ नास्ति ।
[ पृथ्वादेः ] पृथुरादिर्यस्य सः =
[ इमन् ] इमन् प्रथमा सि ।
[वा ] वा प्रथमा सि ।
[प्रथिमा, पृथुत्वम्, पृथुता, पार्थवम् ] पृथु । पृथोर्भावः = प्रथिमा । 'पृथु-मृदु-भृश- कृश- दृढ - परिवृढस्य ऋतो र:' (७|४|३९) रत्वम् । ‘त्रन्त्यस्वरादेः' (७|४|४३) उलोपः । एवम् - पृथुत्वम्, पृथुता । 'प्राक्त्वादगडुलादेः' (७१श५६) त्व-तल्प्र० । एवम् पार्थवम् । 'य्वृवर्णाल्लघ्वादेः' (७/१/६९ ) अण्प्र० अ । 'वृद्धिः आर् । 'अस्वयम्भुवोऽव्'
(७।४।७०) अव् ।