Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 07

SR No.: 004232
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2014
Total Pages: 450
Language: Hindi
Classification: Book_Devnagari
File Size: 8 MB

Page 360

सप्तमाध्यायस्य चतुर्थः पादः ॥
[ औषिकः] 'वसं निवासे' (९९९) वस् । वसतीति उष् । 'क्विप्' (५।१।१४८) क्विप्प्र० । 'यजादि-वचेः किति' (४।१।७९) य्वृत् व० → उ० । 'अप्रयोगीत् ' (१|१|३७) क्विप्लोपः । 'नाम्यन्तस्था०' (२।३।१५) ('घस्-वस:') (२।३।३६) षत्वम् । उषा चरति औषिकः । 'चरति' (६|४|११ ) इकण्प्र० इक । 'वृद्धिः स्वरे० ' (७|४|१) वृद्धिः औ ।
=
[ माथितिकः ] मथितं पण्यमस्य = माथितिकः । ‘तदस्य पण्यम्' (६।४।५४) इकण्प्र० इक । 'वृद्धिः स्वरे० ' (७|४|१) वृद्धिः आ । 'अवर्णेवर्णस्य' (७|४|६८) अलुक् ॥
असकृत् सम्भ्रमे ॥ ७।४।७२ ॥
[ असकृत् ] असकृत् 'क्रियाविशेषणात् ' (२।२।४१) अम् । 'अव्ययस्य' ( ३।२।७) लुप् ।
[सम्भ्रमे ] सम्भ्रम सप्तमी ङि ।
३३७
भयादिभिश्चित्तव्याक्षेपात् प्रयोक्तुस्त्वरणम्-औत्सुक्यं = सम्भ्रमः ।
[ अहिरहिः] अहि प्रथमा सि । 'सो रु: ' (२|१/७२ ) स०र० । अनेन अहिर् द्विर्वचनम् ।
[ बुध्यस्व बुध्यस्व ] 'बुधि ज्ञाने' (१२६२) बुध् । पञ्चमी स्व । 'दिवादेः श्यः' (३।४।७२) श्यप्र०य । अनेन बुध्यस्व २ द्विर्वचनम् ।
[ हस्त्यागच्छति हस्त्यागच्छति] हस्तिन् प्रथमा सि । 'नि दीर्घः' (१।४।८५) दीर्घः । 'दीर्घङ्याब्०' (१।४।४५) सिलुक् । 'नाम्नो नोऽनन: ' (२।१।९१) नलुक् । अग्रे आगच्छति । अनेन द्विवर्चनम् ।
[ लघु पलायध्वं लघु पलायध्वम् ] लघु 'क्रियाविशेषणात् ' (२।२।४१) अम् । 'अनतो लुप्' ( ३।२।६) लुप् । परापूर्व० ‘अयि गतौ' (७९०) अय् । पञ्चमी ध्वम् । 'कर्त्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१) शव् । 'उपसर्गस्या -ऽयौ' (२।३।१००) लत्वम् । अनेन द्विर्वचनम् ।
[ द्रोग्धा द्रोग्धा, द्रोढा द्रोढा ] 'द्रुहौच् जिघांसायाम्' (१२३९) द्रुह् । श्वस्तनी ता । 'लघोरुपान्त्यस्य' (४।३।४) गु० ओ । 'भ्वादेर्दादेर्घः' (२।१।८३) ('मुह - द्रुह०) (२।११८४) ह० घ० । 'हो धुट् - पदान्ते' (२।१।८२) ह०८० । 'अधश्चतुर्थात् तथोर्धः' (२२१७९) त० ध० । 'तवर्गस्य श्चवर्ग ० ' (१|३|६०) ध० ढ० । 'तृतीयस्तृतीय- चतुर्थे' (१।३।४९) घ० → ग० । 'ढस्तड्ढे' (१।३।४२) ढलुक् । अनेन द्रोग्धाद्वि० - द्रोढाद्वि० ।
[माषवापाणि माषवापाणि] माषाणां वापाणि = माषवापाणि । जस् । 'नपुंसकस्य शि: ' (१|४|५५) जस्० → शि० → इ० । 'स्वराच्छौ' (१।४।६५) नोऽन्तः । 'नि दीर्घः' (१।४।८५) दीर्घः । 'वोत्तरपदान्तन - स्यादेरयुव-पक्वा ऽह्नः ' (२।३।७५) नस्य णत्वम् । अनेन द्वि० ।
=
[ह्रीणो ह्रीण: ] 'ह्रींक् लज्जायाम्' (१९३३) ह्री । जिह्रेति स्म हीण: । 'गत्यर्था - ऽकर्मक- पिब-भुजेः ' (५।१।११) क्तप्र० → त । 'ऋ-ही-घ्रा - ध्रा-त्रोन्द नुद-विन्तेर्वा' (४|२|७६) तस्य नत्वम् । 'र- षृवर्णान्नो ण० ' (२|३|६३) त्वम् । अनेन द्वि० ।
[ कौतस्कुतः ] किम् । कस्मात् = कुतः । ' इतोऽतः - कुतः' (७।२।९०) तस्प्र० - किम: "कु" आदेशश्च । अ • द्वि० । कुतस्कुतो भवः = कौतस्कुत: । 'भवे' (६।३।१२३) अण्प्र० अ । 'वृद्धिः स्वरे० ' (७|४|१) वृद्धिः औ । 'प्रायोऽव्ययस्य' (७|४|६५) अस्लुक् ।
[पौनःपुन्यम् ] पुनर् अनेन द्वि० । पुनः पुनरित्येतस्य भावः = पौनःपुन्यम् । 'पतिराजान्तगुणाङ्ग०' (७|१|६०) ट्यण्प्र०य । 'वृद्धिः स्वरेष्वादे० ' (७|४|१) वृद्धिः औ ।