Page Text
________________
२९६
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने अज्ञातकर्तृकायां दुण्डिकायां ।
[प्राग्ग्रामाणाम् ] प्राञ्चश्च ते ग्रामाश्च = प्राग्ग्रामाः तेषाम् ।
[ पूर्वकार्ष्णमृत्तिकः ] पूर्वकृष्णमृत्तिका नाम प्राक्षु ग्रामस्तत्र भवः पूर्वकार्ष्णमृत्तिकः । 'कोपान्त्याच्चाऽण्' (६।३।५६) अण्प्र० अ । अनेन उत्तरपदवृद्धिः । 'अवर्णेवर्णस्य' (७७४६८) आलुक् । [ अपरकार्ष्णमृत्तिकः ] मृदेव मृत्तिका । 'मृदस्तिक:' ( ७ २ १७१) तिकप्र० । अपरकृष्णमृत्तिका नाम प्राक्षु ग्रामस्तत्र भवः = अपरकार्ष्णमृत्तिकः । ' कोपान्त्याच्चाऽण्' (६।३।५६ ) अण्प्र० अ । अनेन उत्तरपदवृद्धिः । 'अवर्णेवर्णस्य' (७|४|६८) आलुक् ।
=
प्राग्ग्रामाणाम् ॥ ७।४।१७ ॥
[ पूर्वैषुकामशम: ] इषूणां कामः = इषुकामस्तस्य शमी । पूर्वा चासौ इषुकामशमी च = पूर्वेषुकामशमी । पूर्वेषुकामशमी नाम प्राग्ग्रामस्तत्र भवः = पूर्वेषुकामशम: । 'कोपान्त्याच्चाऽण् ' ( ६ |३|५६) अण्प्र० अ । अनेन उत्तरपदवृद्धिः । ‘अवर्णवर्णस्य' (७।४।६८) इवर्णस्य लुक् ।
[ अपरैषुकामशम: ] अपरेषुकामशमी नाम प्राग्ग्रामस्तत्र भवः = अपरैषुकामशमः । 'कोपान्त्याच्चाऽण् ' ( ६ |३|५६) अण्प्र० अ । अनेन उत्तरपदवृद्धिः । 'अवर्णेवर्णस्य' (७|४|६८) इवर्णस्य लुक् ।
बहुवचनाद् ग्रामग्रहणे इदं (नगरं) अपि गृह्यते ।
=
[ पूर्वकान्यकुब्ज: ] पूर्वस्मिन् कन्यकुब्जे भवः = पूर्वकान्यकुब्ज: । 'भवे' (६।३।१२३) अण्प्र० अ । अनेन उत्तरपदवृद्धिः । ‘अवर्णेवर्णस्य' (७|४|६८) अलुक् ।
Jain Education International
[ अपरकान्यकुब्जः ] अपरेषु कन्यकुब्जेषु भवः = अपरकान्यकुब्जः । 'भवे' (६।३।१२३) अण्प्र० अ । अनेन उत्तरपदवृद्धिः । 'अवर्णेवर्णस्य' (७|४|६८) अलुक् ।
[ पूर्वपाटलिपुत्रकः ] पूर्वेषु पाटलिपुत्रेषु भवः
पूर्वपाटलिपुत्रकः ।
[ अपरपाटलिपुत्रकः] अपरेषु पाटलिपुत्रेषु भवः = अपरपाटलिपुत्रकः । दुः संज्ञाया अभावात्, 'रोपान्त्यात्' (६।३।४२) इत्यकञ् तावेदिव ? ( तावदेव ) पूर्वेणेति स्वार्थे क 'संज्ञा दुर्वा' (६।१।६ ) इत्यनेन दुःसंज्ञायां 'रोपान्त्यात्' (६।३।४२) अकञ्प्र० → अक । अनेन उत्तरपदवृद्धिः । 'अवर्णेवर्णस्य' (७|४।६८) अलुक् ।
पौर्वदेवदत्तः । ‘भवे' (६।३।१२३) अण्प्र०
[ पौर्वदेवदत्तः ] देवदत्तं नाम वाहीकग्रामः । पूर्वस्मिन् देवदत्ते भवः = → अ । 'अवर्णेवर्णस्य' (७|४|६८) अलुक् ।
[ आपरदेवदत्तः ] अपरस्मिन् देवदत्ते भवः = आपरदेवदत्तः । 'भवे' (६|३|१२३) अण्प्र० अ । 'अवर्णेवर्णस्य' (७|४|६८) अलुक् ॥छ||
संख्या -ऽधिकाभ्यां वर्षस्याऽभाविनि ॥ ७।४।१८ ॥
[ संख्याऽधिकाभ्याम् ] संख्या च अधिकश्च = संख्याऽधिकौ, ताभ्याम् = संख्याऽधिकाभ्याम् । पञ्चमी भ्याम् ।
[ वर्षस्य ] वर्ष षष्ठी ङस् ।
[ अभाविनि ] न भावोऽभावी, तस्मिन् ।
द्विवार्षिकः ।
[ द्विवार्षिकः] द्वाभ्यां वर्षाभ्यां निर्वृत्तः, द्वाभ्यां वर्षाभ्यां भृतोऽधीष्टो वा द्वे वर्षे भूतो भावी वा = निर्वृत्ते' (६।४।१०५) इत्यादिभिः सूत्रैः इकण्प्र० इक । अनेन उत्तरपदवृद्धिः । 'अवर्णेवर्णस्य' (७|४|६८) अलुक् ।
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004232 |
| Book Title | Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 07 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vimalkirtivijay |
| Publisher | Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad |
| Publication Year | 2014 |
| Total Pages | 450 |
| Language | Hindi |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 8 MB |