________________
सप्तमाध्यायस्य तृतीयः पादः ॥
२६३
[दुर्मेधाः] दुष्टा मेधा अस्य = दुर्मेधाः । अनेन अस्समासान्तः । 'अवर्णेवर्णस्य' (७/४/६८) आलुक् । प्रथमा सि । 'अभ्वादेरत्वसः सौ' (१।४।९०) दीर्घः । 'दीर्घझ्याब्०' (१।४।४५) सिलुक् । 'सो रुः' (२।१।७२) स० → र० ॥छ।।
जातेरीयः सामान्यवति ॥ ७।३।१३९ ॥ [जातेः] जाति पञ्चमी ङसि ।। [ईयः] ईय प्रथमा सि । [सामान्यवति] सामान्यं विद्यतेऽस्य = सामान्यवान्, तस्मिन् ।
[ब्राह्मणजातीयः] ब्राह्मणो जातिरस्य = ब्राह्मणजातीयः । अनेन ईयः समासान्तः । 'अवर्णेवर्णस्य' (७४।६८) इलुक् । अत्र ब्राह्मणशब्देन ब्राह्मणस्था जातिरुच्यते ।
[क्षत्रियजातीयः] क्षत्रियो जातिरस्य = क्षत्रियजातीयः । अनेन ईयः समासान्तः । 'अवर्णेवर्णस्य' (७४।६८) इलुक् । [सुजातीयः] शोभना जातिरस्य = सुजातीयः । अनेन ईयः समासान्तः । 'अवर्णेवर्णस्य' (७४/६८) इलुक् । [दुर्जातीयः] दुष्टा जातिरस्य = दुर्जातीयः । अनेन ईयः समासान्तः । 'अवर्णेवर्णस्य' (७।४।६८) इलुक् । [नानाजातीयः] नाना जातिरस्य = नानाजातीयः । अनेन ईयः समासान्तः । 'अवर्णेवर्णस्य' (७।४।६८) इलुक् ।
[किञ्जातीयः] का जातिरस्य = किजातीयः । अनेन ईयः समासान्तः । 'अवर्णेवर्णस्य' (७।४।६८) इलुक् । किमत्र प्रश्ने न क्षेपे अतो न 'किं क्षेपे' (३।१।११०) [न] निषेधः ।
[बहुजातिामः] बहवो जातयो यस्मिन् ग्रामे सः = बहुजातिामः । प्रथमा सि । 'सो रुः' (२।१७२) स० → र० । अत्र ग्रामो न सामान्यवान् किन्तु तत्स्थाः पुरुषाः ।
[अजातीयः] न विद्यते जातिरस्य = अजातीयः । अनेन ईयः समासान्तः । अत्र तु सामान्यवानेवान्यपदार्थः । प्रतिषेधस्तु नबर्थः ।
[ दुर्जातेः सूतपुत्रस्य ] दुष्टा जातिर्जन्म यस्य सः = तस्य-दुजार्तेः सूतपुत्रस्य । सारथिपुत्रस्येत्यर्थः ।
[पितृस्थानीयः] 'ष्ठां गतिनिवृत्तौ' (५) ष्ठा । 'षः सोऽष्ट्यै-ष्ठिव-ष्वष्कः' (२।३।९८) स्था । 'निमित्ताभावे.' (न्या० सं० वक्ष०(१)/सूत्र(२९) स्था । स्थीयतेऽस्मिन्निति स्थानीयः । बाहुलकात् अनीयप्र० । पितेव स्थानीयः = पितृस्थानीयः ॥छ।
भृतिप्रत्ययान्मासादिकः ॥७।३।१४० ॥ [भृति ] भृत् सप्तमी ङि। [प्रत्ययात्] प्रत्यय पञ्चमी ङसि । [मासात्] मास पञ्चमी ङसि । [इकः] इक प्रथमा सि ।
[पञ्चकमासिकः] पञ्च भृतिरस्य = पञ्चकः । 'सोऽस्य भृति-वस्नांशम्' (६।४।१६८) इत्यनेन विहितः 'संख्याडतेश्चाऽशत्-ति-ष्टेः कः' (६।४।१३०) कप्र० । पञ्चको मासोऽस्य = पञ्चकमासिकः । अनेन इकः समासान्तः । 'अवर्णेवर्णस्य' (७।४।६८) अलुक् ।
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
