Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 07

SR No.: 004232
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2014
Total Pages: 450
Language: Hindi
Classification: Book_Devnagari
File Size: 8 MB

Page 284

सप्तमाध्यायस्य तृतीयः पादः ॥
[ बह्वृक्कं सूक्तम् ] बह्व्य ऋचोऽस्मिन् तत् = बहवृक्कं सूक्तम् । 'शेषाद् वा' (७|३|१७५) कच्प्र० क ।
'ऋक् - पूः - पथ्यपोऽत्' (७|३|७६) इत्येव सिद्धे नियमार्थं वचनम् ॥छ ।
नञ्-सु-दुर्भ्यः सक्ति-सक्थि हलेव ॥ ७।३।१३६ ।।
[ नञ्सुदुर्भ्यः ] नञ् च सुख दुर् च नञ्सुदुः तेभ्यः नञ्सुदुर्भ्यः पञ्चमी भ्यस् ।
सुश्च =
।
[ सक्तिसक्थिहलेर्वा ] सक्तिश्च सक्थिश्च हलिश्च = सक्तिसक्थिहलि, तस्मात् । वा प्रथमा सि ।
[ असक्तः, असक्तिः ] षव्यं सङ्गे' (१७३) षव्न् । 'षः सोऽष्ट्यै-ष्ठिव ष्वष्कः' (२३।९८) सज् । सञ्जनं = सक्ति: । 'स्त्रियां कि' (५/३/९१) प्रि०ति 'चजः क गम्' (२२११८६) ज०ग० अघोषे प्रथमोऽशिट: ' (१।३।५०) ग० क० अविद्यमाना सक्तिरस्य असक्तः अनेन विकल्पेन असमासान्तः अ 'अवर्णेवर्णस्य' । = । । (७|४|६८) 'इलुक् ।
=
[ सुसक्तः, सुसक्तिः ] शोभना सक्तिरस्य = सुसक्तः । अनेन वा अप्समासान्तः → अ । 'अवर्णेवर्णस्य' (७|४|६८) इलुक् ।
२६१
→ ।
[ दुसक्त:, दुसक्ति: ] दुष्टा सक्तिरस्य = दुक्तः । अनेन वा अप्समासान्तः अ 'अवर्णेवर्णस्य' (४६८) इलुक् ।
[ असक्थ:, असक्थिः] न विद्यते सक्थ्यस्य असक्थः । अनेन वा अप्समासान्तः अ 'अवर्णेवर्णस्य' (७|४|६८) इलुक् ।
[ सुसक्थः, सुसक्थिः] शोभनं सक्थ्यस्य = सुसक्थः । अनेन विकल्पेन अपूसमासान्तः अ । 'अवर्णेवर्णस्य' (७|४|६८) इलुक् । प्रथमा सि । 'सो रुः' (२।१।७२) स०र० ।
[दुसक्थ:, दुसक्थि: ] दुष्टं सक्थ्यस्य = दुसक्थः । अनेन विकल्पेन अप्समासान्तः अनेन विकल्पेन अप्समासान्तः अ 'अवर्णेवर्णस्य' (७४६८) इलुक् । प्रथमा सि सो रु' (२१७२) स० २० ॥
→ ।
[ अहलः, अहलिः ] न विद्यते हलिर्यस्य = अहलः । 'नज' (३१२।१२५) न० अ० । अनेन विकल्पेन अप्समासान्तः → अ । 'अवर्णेवर्णस्य' (७७४६८) इलुक् । प्रथमा सि । 'सो रु' (२१७२) स०र० ।
→ अ । 'अवर्णेवर्णस्य'
[ सुहल:, सुहलिः ] शोभनो हलिर्यस्य = सुहलः । अनेन विकल्पेन अप्समासान्तः (७|४|६८) इलुक् । प्रथमा सि । 'सो रु: ' (२२१/७२ ) स०र० ।
[ दुर्हल, दुर्हलि: ] दुष्टो हलिर्यस्य सः = दुर्हलाः । अनेन विकल्पेन अप्समासान्तः अ 'अवर्णेवर्णस्य' (७४/६८) इलुक् । प्रथमा सि सो रु' (२१७२) स०र० ।
→ ।
[गौरसक्थी स्वी] गौरं सक्थ्यस्या: = गौरसक्थी स्त्री । 'सक्थ्यक्ष्णः स्वाङ्गे' (७|३|१२६) टः समासान्तः → अ । 'अणञेयेकण्०' (२।४।२० ) ङी ।
[ दीर्घसक्थि शकटम् ] दीर्घं सक्थ्यस्य तत् = दीर्घसक्थि शकटम् । सि । 'अनतो लुप्' (१|४|५९) लुप् ।
[ बहुहलिः पुरुषः ] बहवो हलयो यस्य सः =
बहुहलिः पुरुषः ।
→
[अहलकः, असक्तकः] न विद्यते हलमस्य अहलकः असक्तकः । शेषाद् वा' (७|३|१७५) कच् क इत्यादि न भवति । अहलक इत्येव अत्राहल इति साध्यं तच्च हलशब्दस्यापि सिध्यति इति सिद्धौ सत्यां यत् हलिशब्दोपादानं तत् ज्ञापयति हलादपि कच् न भवति । हलि प्रति तु विचारशङ्कापि न तेन हल्यन्ताद् वैकल्पिकः कच् स्यादेव ॥छ ।
।