________________
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने अज्ञातकर्तृकायां दुण्डिकायां ।
[दुःखाकरोति शत्रुम् ] दुःखं करोति दुःखाकरोति शत्रुम् । अनेन डाच्प्र० । शत्रोः प्रातिकूल्यं करोति । प्रतिकूलमाचरति । अनभिमतानुष्ठानेन तं पीडयतीत्यर्थः ॥छ ।
शूलात् पाके ॥ ७।२।१४२ ॥
१६०
-
[ शूलात् ] शूल पञ्चमी ङसि ।
[ पाके] पाक सप्तमी ङि ।
[ शूलाकरोति मांसम् ] शूलं करोति = शूलाकरोति मांसम् । अनेन डाच्प्र० । शूले पचतीत्यर्थः ।
[ शूलं करोति कदन्नम् ] शूल द्वितीया अम् । करोति । कुत्सितमन्नं = कदन्नम् । 'को: कत् तत्पुरुषे' ( ३।२।१३०) कु० → कत्देशः ॥छ ।
सत्यादशपथे ॥ ७।२।१४३ ॥
[ सत्यात् ] सत्य पञ्चमी ङसि ।
[ अशपथे ] न शपथ: = अशपथस्तस्मिन् ।
[ सत्याकरोति वणिग् भाण्डम् ] सत्यं करोति = सत्याकरोति वणिग् भाण्डम् । अनेन डाच्प्र० । कार्षापणादिदानेन मयावश्यमेवैतत् क्रेतव्यमिति विक्रेतारं प्रत्याययति - प्रत्ययमुत्पादयतीत्यर्थः ॥छ॥
मद्र भद्राद् वपने ॥ ७।२।१४४ ॥
[ मद्रभद्रात् ] मद्रं च भद्रं च = मद्रभद्रम्, तस्मात् ।
[ वपने] वपन सप्तमी ङि ।
[ मद्राकरोति ] मद्रं वपनं करोति = मद्राकरोति । अनेन डाच्प्र० आ । 'डित्यन्त्यस्वरादेः' (२।१।११४) अलुक् ।
आ । 'डित्यन्त्यस्वरादेः'
[ भद्राकरोति नापित: ] भद्रं करोति भद्राकरोति नापितः । अनेन डाच्प्र० (२|१|११४) अलुक् । शिशोर्मङ्गल्यं केशच्छेदनं करोतीत्यर्थः ।
मद्र- भद्रशब्दौ मङ्गल्यवचनौ ||छ ||
=
Jain Education International
अव्यक्तानुकरणादनेकस्वरात् कृ-भ्वस्तिनाऽनितौ द्विश्च ॥ ७।२।१४५ ॥
[ अव्यक्तानुकरणात् ] अव्यक्तस्य अनुकरणम् = अव्यक्तानुकरणम्, तस्मात् ।
[ अनेकस्वरात् ] न विद्यते एकः स्वरो यस्य तत् = अनेकस्वरम् तस्मात् ।
[ कृभ्वस्तिना ] कृश्च ( का च) भूश्च अस्तिश्च = कृभ्वस्ति, तेन ।
[ अनितौ ] न इति = अनिति, तस्मिन् ।
[ द्वि: ] द्वौ वारावस्य = द्विः । 'द्वि-त्रि- चतुरः सुच्' (७२।११०) सुच्प्र०
→
[च] च प्रथमा सि ।
यस्मिन् ध्वनावकारादयो वर्णा विशेषरूपेण नाभिव्यज्यन्ते सोऽव्यक्तः, तस्यानुकरणमव्यक्तानुकरणम्, तस्मात् । द्विश्चास्य डाच्प्रत्ययस्य प्रकृतिरुच्यते । प्रत्ययस्य द्विर्वचनानर्थक्यात् ।
For Personal & Private Use Only
स् । 'अव्ययस्य' (३।२।७) लुप् ।
www.jainelibrary.org
