Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 07

SR No.: 004232
Original Sutra Author: N/A
Author: Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad
Publication Year: 2014
Total Pages: 450
Language: Hindi
Classification: Book_Devnagari
File Size: 8 MB

Page 102

सप्तमाध्यायस्य प्रथमः पादः ॥
[इकेनौ] इकश्च इन् च = इकेनौ । .
[श्राद्धिकः, श्राद्धी] श्रद्धा प्रयोजनमस्य = श्राद्धः । 'चूडादिभ्योऽण्' (६।४।११९) अण्प्र० → अ । 'वृद्धिः स्वरेष्वादेणिति तद्धिते' (७।४।१) वृद्धिः । श्राद्धमनेनाद्यभुक्तं = श्राद्धिकः, श्राद्धी । अनेन इक-इनप्र० । 'अवर्णेवर्णस्य' (७४।६८) अलुक् । प्रथमा सि । 'इन्-हन्-पूषाऽर्यम्णः शिस्योः' (१।४।८७) दीर्घः । 'दीर्घङ्याब्-व्यञ्जनात् सेः' (१।४।४५) सिलुक् ॥छ।।
अनपद्यन्वेष्टा ॥ ७।१।१७० ॥ [अनुपदी ] अनुपदिन् प्रथमा सि । 'इन्-हन्-पूषाऽर्यम्णः शिस्योः' (१।४।८७) दीर्घः । 'दीर्घङ्याब्०' (१।४।४५) सिलुक् । 'नाम्नो नोऽनह्नः' (२।१।९१) नलुक् ।
[अन्वेष्टा ] अनु 'इषत् इच्छायाम्' (१४१९) इष् । अन्विच्छतीति अन्वेष्टा । 'णक-तृचौ' (५।१।४८) तृचप्र० → तृ । 'लघोरुपान्त्यस्य' - (४।३।४) गु० ए । 'तवर्गस्य श्चवर्ग०' (१।३।६०) त० → ट० । प्रथमा सि । 'ऋदुशनस्पुरुदंशोऽनेहसश्च सेर्डाः' (१।४।८४) सि० → डा० । 'डित्यन्त्यस्वरादेः' (२।१२११४) ऋलोपः ।
[अनुपदी,उष्ट्राणाम्, अनुपदी गवाम् ] पदानां समीपमनुपदम् । अनुपदमन्वेष्टा = अनुपदी उष्ट्राणाम्-गवां च । अनेन इन्प्र० निपात्यते । प्रथमा सि । ‘इन्-हन्' (१।४।८७) दीर्घः । 'दीर्घङ्याब्०' (१।४।४५) सिलुक् ॥छ।।
दाण्डाजिनिका-ऽऽयःशूलिक-पार्श्वकम् ॥ ७।१।१७१ ॥ [दाण्डाजिनिकाऽऽयःशूलिकपार्श्वकम् ] द(दा)ण्डाजिनिकश्च आय:शूलिकश्च पार्श्वकश्च = दाण्डाजिनिकाऽऽय:शूलिकपार्श्वकम् ।
[दाण्डाजिनिकः] दण्डाजिनं दम्भः, तेनान्वेष्टा = द(दा)ण्डाजिनिकः । अनेन इकणप्र० निपात्यते । 'अवर्णेवर्णस्य' .(७।४।६८) अलुक् । वृद्धिः । यो मिथ्याव्रती परप्रसादार्थं दण्डाजिनमुपादायार्थानन्विच्छति स दाम्भिक उच्यते । निपातनं रूढ्यर्थम्, तेन शैवभागवतादौ न भवति ।
[आय:शूलिकः] अयःशूलसाम्यात् तीक्ष्णः = अयःशूलम्, तेनान्वेष्टा = आयःशूलिकः । अनेन इकण्प्र० → इक । वृद्धिः । 'अवर्णवर्णस्य' (७।४।६८) अलुक् । यो मृदुनोपायेनान्वेष्टव्यानर्थान् तीक्ष्णोपायेनान्विच्छति राभसिकः स एवमुच्यते ।
[पार्श्वकः] पार्श्वमनजुरुपायः लञ्चादिः, तेनान्वेष्टा = पार्श्वकः । ऋजुनोपायेनान्वेष्टव्यानर्थाननजुनोपायेन योऽन्विच्छति स पार्श्वक उच्यते ॥छ।
क्षेत्रेऽन्यस्मिन्नाश्य इयः ॥ ७।१।१७२ ॥ [क्षेत्रे ] क्षि क्षये (१०) क्षि । क्षयति-वृद्धिगच्छति = क्षेत्रम् । 'हु-या-मा-श्रु-वसि-भसि-गु-वी-पचि-वचि-धृयम्यमि-मनि-तनि-सदि-छादि-क्षि-क्षदि-लुपि-पति-धूभ्यस्त्रः' (उणा० ४५१) त्रप्र० । 'नामिनो०' (४।३।१) गु० ए। तस्मिन् ।
अन्यस्मिन् ] अन्य सप्तमी ङि । '. स्मिन्' (१।४।८) स्मिन् ।
[नाश्ये] 'नशौच अदर्शने' (१२०२) नश् । नश्यन्तं प्रयुङ्क्ते । 'प्रयोक्तृव्यापारे णिग्' (३।४।२०) णिगप्र० । 'णिति' (४।३५०) उपान्त्यवृद्धिः । नाशयितुं शक्यं = नाश्यम् । 'शक्तार्हे कृत्याश्च' (५।४।३५) यप्र० । 'णेरनिटि' (४।३।८३) णिग्लुक् । तस्मिन् ।
क्षत्राचा