Page Text
________________
योगबिन्दु सूत्र : ३३२-३३३-३३४
२४७ प्रतिबिम्बनिष्पत्तिरिव दार्वादेर्योग्यतायाः अस्य-कर्मण: 'बाधकः'-पुरुषकारः । 'यथा हि दार्वादीनां योग्यता तावदेव व्यपदिश्यते यावत्प्रतिमालक्षणं कार्य न निष्पद्यते, कार्यनिष्पत्तौ सर्वत्र कारणस्याकारणीभूततया रूढत्वात्, एवं कर्मापि यावत्पुरुषकारेण विक्रियामन्यथापरिणतिलक्षणां नानीयते तावत्तदबाधितरूपमेवास्ते, पुरुषकारप्रवृत्तौ तु तयोर्बाध्य-बाधकभावः सम्पद्यत इति (दृष्टान्तस्पष्टत्वार्थं द्रष्टव्या द्वा. द्वा. १७-२१ कारिका) ॥३३२॥ न च वक्तव्यं योग्यतैव प्रतिमामाक्षेप्स्यति किं तद्बाधकेन पुरुषकारेणेत्याशंक्याह
दादेः प्रतिमाक्षेपे, तद्भावः सर्वतो धुवः । - योग्यस्याऽयोग्यता चेति, न चैषा लोकसिद्धितः ॥३३३॥
दार्वादेर्दलस्य स्वयोग्यतयैव प्रतिमाक्षेपे-प्रतिमानिष्पत्त्याकर्षणे तद्भाव:प्रतिमाभावः सर्वतः-सर्वस्माद्दार्वादेः ध्रुवो-निश्चित: प्रसज्येत, योग्यस्यदार्वादेरेव, ‘अयोग्यता' 'प्रतिमानाक्षेपवतीत्यथवा इत्येतत्प्रसज्येत । भवतु "नामैवं, तथापि को दोष इत्याशंक्याह न च-न पुनः, एषा-(?अ)योग्यता लोकसिद्धितः-लोकप्रसिद्धः । न हिं दादीनि प्रतिमानिष्पत्त्यभावेऽप्ययोग्यानीति प्रसिद्धिरस्ति, तत्रापि योग्यतयैव तेषां रूढत्वात् ॥३३३ ॥ अथेदमेव प्रस्तुते योजयन्नाह
कर्मणोप्येतदाक्षेपे, दानादौ भावभेदतः ।
फलभेदः कथं नु स्यात्, तथा शास्त्रादिसङ्गतः ॥३३४॥ कर्मणोऽपि-दैवसंज्ञितस्य 'एतदाक्षेपे'-फलहेतुपुरुषकाराक्षेपे, न केवलं दादियोग्यतायाः प्रतिमाक्षेपे सर्वत्र तद्भाव इत्यपिशब्दार्थः । दानादौसुकृतविशेषे विधीयमाने भावभेदतः' परिणामविशेषत: तत्तारतम्यलक्षणात् 'फलभेदः' प्रकृष्टाऽप्रकृष्टरूपः, कथं नु स्याद्-न कथंचिदित्यर्थः तथा-तेन तेन प्रकारेण शास्त्रादिसङ्गतः-शास्त्र'लोकप्रसिद्धः । कर्ममात्रात्तथाविधपुरुषकारविकलात् फलाभ्युपगमे न कथंचित्तच्चित्रता युज्यते, फलहेतोः कर्मणः पुरुषकारमन्तरेणैकाकारतापत्तेरिति 'परापेक्षमेतद्वितयं प्रतिपत्तव्यमिति ॥३३४ ॥ १. तथा हि-C.; २. प्रतिमानाक्षेपे चेतीत्यथवा-AB.C.; ३. प्रसज्यते -AB.C.; ४. नामैतत्-AB.; ५. लोकसिद्धः-AB.C.; ६. परस्परापेक्षमेत-AB.;
૧૮ Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 004175 |
| Book Title | Haribhadra Yogbharti |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Abhayshekharsuri |
| Publisher | Divya Darshan Trust |
| Publication Year | 2009 |
| Total Pages | 346 |
| Language | Sanskrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari |
| File Size | 6 MB |