________________
योगबिन्दु सूत्र : २६५-२६६-२६७
२२५ एतत् त्रिधाऽपि भव्यानामन्येषामाद्यमेव हि ।
ग्रन्थिं यावत्त्विदं तं तु समतिक्रामतोऽपरम् ॥२६५॥ - एतत्करणं त्रिधापि-त्रिभिरपि प्रकारैः किं पुनरेकैकेनेत्यपिशब्दार्थः, भव्याना-निर्वाणाहजीवानाम् । अन्येषामभव्यानामित्यर्थः आद्यमेव हियथाप्रवृत्तमेव करणम् । ग्रन्थिमुक्तरूपम् यावत्तु-यावत्पुनः 'इदं'-यथा प्रवृत्तं करणम्, आ अनादेः संसारात् । तं तु-तं पुनर्ग्रन्थिं 'समतिक्रामत:'समुल्लङ्घयतः सतः अपरं-द्वितीयमपूर्वकरणमित्यर्थः ॥२६५ ॥
भित्रग्रन्थेस्तृतीयं तु सम्यग्दृष्टेरतो हि न ।
पतितस्याऽऽप्यते बन्धो ग्रन्थिमुल्लङ्घय देशितः ॥२६६॥ भिन्नग्रन्थेस्तृतीयं त्वनिवृत्तिकरणं पुनर्भवति । एवं सति यत्सिद्धं तदाह सम्यग्दृष्टेः- जीवस्य अतो हि-अत एव करणत्रयलाभादेव हेतोः न-नैव पतितस्य-तथाविधसंक्लेशात्सम्यक्त्वात्परिभ्रष्टस्य, आप्यते-लभ्यते, 'बन्धः' ज्ञानावरणादिपुद्गलग्रहरूपः, कीदृशोऽयमित्याह ग्रन्थि-ग्रन्थिभेदकालभाविनी कर्मस्थितिमित्यर्थः, उल्लङ्घय-अतिक्रम्य, देशित:-सप्ततिकोटिकोट्यादिप्रमाणतया प्रज्ञप्तः, “बन्धेण न वोलइ कयाइ" (आ.नि.) इत्यादिवचनप्रामाण्यात् ॥२६६ ॥
एवं सामान्यतो ज्ञेयः परिणामोऽस्य शोभनः ।
मिथ्यादृष्टेरपि सतो. महाबन्धविशेषतः ॥२६७॥ . एवं ग्रन्थेरुल्लङ्घनेनाऽबन्धात् सामान्यतो-न विशेषात्, 'ज्ञेयः परिणामोऽस्य' . सम्यग्दृशः शोभन:- प्रशस्त: मिथ्यादृष्टेरपि सतस्तथाविधमिथ्यात्वमोहोदयात् । कुत इत्याह 'महाबन्धविशेषतः', इह द्विधा बन्धः, महाबन्ध इतरश्च, तत्र मिथ्यादृष्टेर्महाबन्धः, शेषश्चेतरस्य, ततो महाबन्धस्य विशेषतो-ऽवस्थान्तरविशेषात् । इदमुक्तं भवति-लब्धसम्यक्त्वस्य प्राणिनो मिथ्यादृष्टित्वेऽपि न सामान्यमिथ्यादृष्टेरिव बन्धः, किं तु कश्चिदत्यन्तन्यूनस्तद्विशेष एवेति ॥२६७॥ कुत इत्याह
१. पुनरेकेनेत्य-AC.; २. प्रवृत्तकरणम्-A.B.; ३. विशेषेण-C.;
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org