________________
१४९
योगबिन्दु -सूत्र : ४२-४३-४४ 'झवम्'-असंशयम् 'सत्स्वप्नप्रत्ययादिभ्यः'-सत्स्वप्नवनिद्रायमाणावस्थायां स्वर्गादिभवान्तरदर्शनलक्षणाद्यः 'प्रत्ययः'-प्रतीतिर्भवान्तरस्य, आदिशब्दानिजोहापोहतथाविधागमाभ्यासजन्यप्रत्ययग्रहस्तेभ्यः सकाशात् 'संशयः'संदेहो 'विनिवर्तते'-उपरमति । 'शुद्धसमाचारा हि साधवः सत्स्वप्नलाभेन निजोहापोहयोगेन सदागमाभ्यासेन च प्राक् संशयितमनसोऽपि व्यावर्तितविपर्यासहेतुमिथ्यात्वादिमोहोदया अभ्रकगृहान्तर्ध्वलितप्रदीपप्रभोदाहरणेन भवान्तरं निर्णयन्त्येवेति' ॥४२॥ न च वक्तव्यं 'स्वप्नोऽपि कथं लभ्यते' इति यतः
श्रद्धा'लेशानियोगेन बाह्ययोगवतोऽपि हि ।
शुक्लस्वप्ना भवन्तीष्टदेवतादर्शनादयः ॥४३॥ 'श्रद्धा'लेशाद्'-बहुमानांशाद् 'नियोगेन'-नियमेन 'बाह्ययोगवतोऽपि हि'-तथाविधोपयोगशून्यतया भावयोगानुरूपक्रियामात्रयुक्तस्य, किंपुनरबाह्ययोगवत इत्यपिहीतिशब्दार्थः । किमित्याह 'शुक्लस्वप्ना:'-अमलीमसा: स्वप्नाः भवन्ति-जायन्ते 'इष्टदेवतादर्शनादयः'-दिवसारब्धाराधनजिनगुरुधार्मिकदर्शनादिलक्षणाः ॥४३॥ तथा
देवान् गुरून् द्विजान् साधून् सत्कर्मस्था हि योगिनः ।
प्रायः स्वजे प्रपश्यन्ति हृष्टान् सत्रोदनापरान् ॥४॥ "देवान्'-आराध्यतमान् जिनादीन्, 'गुरून्'-धर्माचार्यादीन् मातापित्रादीन्वा 'द्विजान्'-लब्धदीक्षानामकद्वितीयजन्मनो मुनीन् 'साधून्'-शेषशिष्टलोकान् 'सत्कर्मस्था:: स्वसिद्धान्ताऽविरुद्धक्रियास्थिता "हि-प्राग्वत् 'योगिनो'योगाभ्यासपरा: प्राणिनः किमित्याह 'प्राय:'-बाहुल्येन 'स्वप्ने'-प्रतीतरूप एव प्रपश्यन्ति'-प्रेक्षन्ते हष्टान्'-हर्षवतः, तथा 'सत्रोदनापरान्'शुद्धार्थविषय प्रेरणपरायणान् ॥४४॥ न चासौ भ्रान्तेति भावयन्नाह
१. लेश्या-A; २. लेश्याद्-A: ३. तथा देवानित्यादि-B.C; ४. हि:-A.B.C.; ५. प्रेरणापरान्A .
.
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org