________________
आगम
(४५)
प्रत
सूत्रांक
[१३१]
गाथा
||||
दीप
अनुक्रम
[२४९
-२५१]
अनुयोगद्वार”- चूलिकासूत्र -२ (मूलं+वृत्तिः)
मूलं [१३१] / गाथा ||९२ ||
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित आगमसूत्र - [ ४५], चूलिकासूत्र [२] "अनुयोगद्वार" मूलं एवं हेमचन्द्रसूरि-रचिता वृत्तिः
अनुयो०
मलधारीया
॥ १५० ॥
दिषु नायं दृश्यते तत्किमित्येवंभूतनानामिहोपन्यासः १, अत्रोच्यते, अस्मादेव सूत्रोपन्यासात् तृणानि हरतिवहतीत्यादिकः कश्चिदाद्यव्याकरणदृष्टस्तद्धितोत्पत्तिहेतुभूतोऽर्थी द्रष्टव्यः ततो यद्यपि साक्षात्तद्वितप्रत्ययो नास्ति तथापि तदुत्पत्तिनिबन्धनभूतमर्थमाश्रित्येह तन्निर्देशो न विरुध्यते, यदि तद्वितोत्पत्तिहेतुरथोऽस्ति तर्हि तद्धितोऽपि कस्मान्नोत्पद्यत इति चेत् ? लोके इत्थमेव रूढत्वादिति ब्रूमः, अथवा अस्मादेवाद्यमुनिप्रणीतसूत्रज्ञापकादेवं जानीयाः तद्धितप्रत्यया एवामी केचित् प्रतिपत्तव्या इति । अथ शिल्पतद्वितनामोच्यतेवस्त्रं शिल्पमस्येति वास्त्रिकः, तत्रीवादनं शिल्पमस्येति तान्त्रिकः, तुन्नाए तंतुवाए इत्यादि प्रतीतम्, आक्षे पपरिहारौ उक्तावेव, यचेह पूर्व च कचिद्वाचनाविशेषेऽप्रतीतं नाम दृश्यते तद्देशान्तररूढितोऽवसेयम् । अथ श्लाघातद्वितनामोच्यते- 'समणे' इत्यादि, श्रमणादीनि नामानि श्लाघ्येष्वर्थेषु साध्वादिषु रूढान्यतोऽस्मादेव सूत्रनिवन्धात् श्लाध्यार्थास्तद्वितास्तदुत्पत्तिहेतुभूतमर्थमात्रं वा अद्यापि प्रतिपत्तव्यम् । संयोगतद्वितनाम राज्ञः श्वशुर इत्यादि, अत्र सम्बन्धरूपः संयोगो गम्यते, अत्रापि चास्मादेव ज्ञापकात् तद्धितनामता, चित्रं च पूर्वगतं शब्दप्राभृतमप्रत्यक्षं च नः अतः कथमिह भावनास्वरूपमस्मादृशैः सम्यगवगम्यते । समीपतद्धितनाम गिरिसमीपे नगरं गिरिनगरम्, अत्र 'अदूरभवश्चेत्यण ( पा० ४-२-७०) न भवति, गिरिनगरमित्येव प्रतीतत्वात्, विदिशाया अदूरभवं नगरं वैदिशम्, अत्र खदूरभवश्चेत्यण् भवत्येव, इत्थमेव रूढ| त्वादिति । संयूथतद्धितनाम 'तरंगवइक्कार' इत्यादि, तद्विनामता चेहोत्तरत्र च पूर्ववद्भावनीया । ऐश्वर्यत
For P&Praise City
~303~
वृत्तिः
उपक्र माधि०
॥ १५० ॥
Penteayum
