________________
आगम
“उत्तराध्ययनानि”- मूलसूत्र-४ (मूलं+नियुक्ति:+वृत्ति:) अध्ययनं [३६], मूलं [-1 / गाथा ||६१|| नियुक्ति: [५५६...], भाष्यं [१५...]
(४३)
प्रत सुत्रांक [६१]
जोअणस्स उ जो तत्थ, कोसो उबरिमो भवे । तस्स कोसस्स छन्भाए, सिद्धाणोगाहणा भवे ॥११॥
योजनस्य 'तुः' वाक्यालङ्कारोपन्यासे यः 'तत्रे' येवं व्यवस्थिते सुव्यत्ययेन वा 'तत्थ'त्ति 'तस्य' इसत्याग्भारोपरिवर्तिनः पठन्ति च-'तस्स'त्ति, 'क्रोशः' गव्यूतम् 'उवरिम'त्ति उपरिवर्ती भवेत् 'तस्येति प्रक्रान्तस्य क्रोशस्य 'पडागे' सत्रिभागत्रयस्त्रिंशदधिकधनुःशतत्रितयरूपे सिद्धानाम् 'अवगाहना' अवस्थितिर्भवेदिति सूत्रार्थः ॥ अवगा-1 हना च ततश्चलनसम्भवेऽपि परमाण्यादीनामियैकादिप्रदेशेषु भवेदत आह-तत्थ सूत्रम् । केचिदनन्तरसूत्रोत्तरार्द्धमधीयते-'कोसस्सवि य जो तत्थ, छब्भागो उपरिमो भवे'त्ति स्पष्टं । तत्र च किम् ? इत्याह
तत्थ सिद्धा महाभागा, लोगग्गंमि पइद्विया । भवपवंचउम्मुक्का, सिद्धिं वरगई गया ॥२॥ 'तो' त्यनन्तरमुपदर्शितरूपे 'सिद्धाः' उक्तरूपाः 'महाभागाः' अतिशयाचिन्त्यशक्तयो लोकाने 'प्रतिष्ठिताः' सदावस्थिताः, एतच कुतः१ इत्याह-भवा-नरकादयस्तेषां प्रपञ्चो-विस्तरस्तेनोन्मुक्ताः-त्यक्ताः सन्तः 'सिद्धिं' सिद्धिनानी ४/वरा चेतरगत्यपेक्षया गतिश्च गम्यमानतया वरगतिस्तां गताः-प्राप्ताः, अयमाशयः-भवप्रपश्च एव-चलने हेतुः स ४ |च सिद्धानां नास्तीति कुतस्तेषां तत्सम्भवः' इति सूत्रार्थः ॥ तत्र गतीनां कस्य कियत्यवगाहना ? इत्याह
उस्सेहो जस्स जो होइ, भवंमि चरमंमि उ । तिभागहीणा तत्तो य, सिद्धाणोगाहणा भवे ॥६॥ 'उत्सेधः' उच्छूयः प्रक्रमाच्छरीरस्य 'जस्स'त्ति 'येषां सिद्धानां 'यः' इति यत्परिमाणो भवति 'भवे' जन्मनि चरमे।
ESSAKASH
दीप अनुक्रम [१५२५]
SSES
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..........आगमसूत्र - [४३), मूलसूत्र - [४] "उत्तराध्ययनानि" मूलं एवं शान्तिसूरि-विरचिता वृत्ति:
~ 1369~
