________________
आगम
“उत्तराध्ययनानि”- मूलसूत्र-४ (मूलं+नियुक्ति:+वृत्ति:) अध्ययनं [३६], मूलं [-] / गाथा ||५२-१५|| नियुक्ति: [५५६...], भाष्यं [१५...]
(४३)
प्रत सूत्रांक
[५२
-५५]]
उत्तराध्य. सिझंते जुगवं तुवे । चत्तारि जहन्नाए, जवमझडत्तरं सयं ॥ ५४॥ चउरुहुलोए य दुवे समुथे, तओ जले जीवाजीव बृहद्वृत्तिः दावीसमहे तहेव । सयं च अडत्तर तिरियलोए, समएणेगेण उ सिज्झई धुवं ।। ५५॥
विभक्ति _ 'दश' दशसङ्ख्याश्चशब्द उत्तरापेक्षया समुञ्चये 'नपुंसकेपु' वर्द्धितचिर्पितादिषु विंशतिः 'इत्थीयासु यति खीषु च ॥६८३॥ पुरुषेषु चाष्टभिरधिकं शतमष्टशतं 'समयेन' अविभागकालरूपेण 'एकेन' एकसङ्खधेन, प्रकृत्यादित्वात्तृतीया, 'सि
यति' निष्ठितार्थं भवति, चत्वारो गृहिलिङ्गेऽन्यलिङ्गे दशैव च, खलिङ्गेन चाष्टशतं समयेनकेन सिध्यति । 'उत्कृटावगाहनायां तु' उक्तरूपायां सिध्यतः 'युगपत्' एककालं 'द्वौ' द्विसञ्जयो 'चत्वारः' चतुःसङ्ख्याः 'जहन्नाए'त्ति जघन्यावगाहनायां 'जवमज्झ'त्ति यवमध्यमिव यवमध्या-मध्यमावगाहना तस्याम् 'अष्टोत्तरं शतम्' अष्टोत्तरशतसयाः, यवमध्यत्वं चैषां मध्यमावगाहनायामुत्कृष्टजघन्यावगाहनयोर्मध्यवर्तित्वात् , तदपेक्षया च बहुतरसञ्जयात्वेन स्थूलतयैव भासमानत्वादिति भावनीयमिति । चत्वार ऊर्द्धलोके च द्वौ समुद्रे त्रयो जले विंशतिः 'अधार इत्यधोलोके 'तथैव' तेनैव प्रकारेण शतं च 'अष्टोत्तरम्' अष्टाधिकं तिर्यग्लोके समयेनकेन तु सिध्यति, तुशब्दश्च
शब्दश्च कचित्पूरणे क्वचिच पुनरर्थे व्याख्येयः । एतत्सूत्रस्थाने चान्ये सूत्रद्वयमित्थं पठन्ति-"चउरो उद्दलोगमि, ६८२॥ ६ वीसपहुसं अहे भवे । सयं अट्ठोत्तरं तिरिए, एगसमएण सिज्झई ॥१॥ दुवे समुद्दे सिझंती, सेसजलेसु ततो
जणा । एसा उ सिज्झणा भणिया, पुब्बभावं पडुच उ ॥२॥" एतच्च व्याख्यातप्रायमेवेति सूत्रचतुष्टयाः ॥ इत्थं
Riklel%25-04
दीप अनुक्रम [१५१६
X
-१५१९]]
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..........आगमसूत्र - [४३], मूलसूत्र - [४] "उत्तराध्ययनानि" मूलं एवं शान्तिसूरि-विरचिता वृत्ति:
~ 1364~
