________________
आगम
“उत्तराध्ययनानि”- मूलसूत्र-४ (मूलं+नियुक्ति:+वृत्ति:) अध्ययनं [३६], मूलं [-1 / गाथा ||११|| नियुक्ति: [५५६...], भाष्यं [१५...]
(४३)
बृहद्वृत्तिः
विभक्तिः
३६
प्रत सुत्रांक
[११]
%
उत्तराध्य.
भेदात् सङ्घातभेदादिति, एभ्यस्त्रिभ्यः कारणेभ्यः स्कन्धा उत्पद्यन्ते, तथा भेदादेव परमाणु"रिति (तत्त्वा० अ० सू०२६-२७ भाष्यम् )॥ एतानेव क्षेत्रत आह
एगत्तेण पुहुत्तेणं, खंधा य परमाणु य । ॥६७४॥ लोएगदेसे लोए अ, भइअब्बा ते उ खित्तओ। एत्तो कालविभागं तु, तेसिं चुकलं चउब्विहं ॥११॥
लोकस्य-चतुर्दशरज्ज्वात्मकस्यैकदेशः-एकद्यादिसङ्ख्यातासङ्ख्यातप्रदेशात्मकः प्रतिनियतो भागो लोकैकदेशस्तस्मिन् लोके च 'भक्तव्याः' भजनया दर्शनीयाः 'ते' इति स्कन्धाः परमाणपथ 'तुः' पूरणे क्षेत्रमाश्रित्य, अत्र चाविशेषोकावपि परमाणूनामेकप्रदेश एवावस्थानात्स्कन्धविषयैव भजना द्रष्टव्या, ते हि विचित्रत्वात्परिणतेबहुतरप्रदेशोपचिता!
अपि केचिदेकप्रदेशे तिष्ठन्ति, यदुक्तम्-“एगेणवि से पुण्णे दोहिवि पुण्णे सर्यपि माइजे" सादि, अन्ये तु सङ्खयेयेषु Aच प्रदेशेषु यावत्सकललोकेऽपि तथाविधाचित्तमहास्कन्धवद्भवेयुरिति भजनीया उच्यन्ते, 'अतः' इति क्षेत्रप्ररूपणा४|| तोऽनन्तरमिति गम्यते 'कालविभागं तु' कालभेदं पुनः 'तेषां स्कन्धादीनां वक्ष्ये 'चतुर्विध साधनादिसपर्यवसितापर्यवसितभेदेनानन्तरमेव वक्ष्यमाणेनेति सूत्रार्थः । इदं च सूत्रं षट्पादं गाथेत्युच्यते, तथा च तलक्षणं-"विषमाक्षरपादं वा पादैरसमं दशधर्मवत् । तत्रेऽस्मिन् यदसिद्ध गायेति तत्पण्डितै यम् ॥१॥” इति, अत्र च दश१ एकेनापि स पूर्णो द्वाभ्यामपि पूर्णः शतमपि मायात्
दीप अनुक्रम [१४७५]
Fokes-
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..........आगमसूत्र - [४३), मूलसूत्र - [४] "उत्तराध्ययनानि" मूलं एवं शान्तिसूरि-विरचिता वृत्ति:
~ 1346~
