________________
आगम
(४३)
प्रत
ཎྜཡྻཱཡྻ
||||
दीप
अनुक्रम [१०८१]
“उत्तराध्ययनानि”- मूलसूत्र - ४ ( मूलं + निर्युक्तिः + वृत्तिः) मूलं [ - ] / गाथा ||६||
अध्ययनं [२८],
निर्युक्ति: [५०२...]
बृहद्वृत्ति:
उत्तराध्य. ४ मध्येऽप्यसत्त्वं साधयतामिदमाकूतं – यत्कचिदस तत्सर्वस्मिन्नसदिति, ततश्च मृद्रव्येऽप्यद्रव्यस्यासत्वात्सर्वस्मिन्नप्यस स्वप्रसङ्गः, अथेष्टमेवैतत् सत्तामात्रस्यैव तत्त्वत इष्टत्वात् उक्तं हि -“सर्वमेकं सदविशेषात्” नन्वेवमभावे भावाभावाद्भावस्यापि सर्वत्राभावप्रसङ्गः तस्माद्वाधकप्रत्ययोदय एवासवे निबन्धनमिति न क्वचिदसत्त्वे तस्यावश्यंभावः, ततो द्रव्यवत्पर्यायाणामप्यवाधितबोधविषयत्वे सत्वमस्तु, तथा गुणेष्वपि नवपुराणादिपर्यायाः प्रत्यक्षप्रतीता एव कियत्कालभाविनः, प्रतिसमयभाविनस्तु पुराणत्वाद्यन्यथानुपपत्तेरनुमानतोऽवसीयन्ते, ततश्च द्रव्यगुणपर्यायात्मकमेकं शबलमणिव चित्रपतङ्गादिवद्वा वस्त्विति स्थितमिति सूत्रार्थः ॥ आह-गृहीमो 'गुणानामाश्रयो द्रव्य मिति द्रव्यलक्षणं, तचैवंलक्षणं द्रव्यं किमेकमेवोत तस्य भेदा अपि सन्तीत्याह
॥५५८॥
धम्मो अधम्मो आगासं, कालो पुग्गलजंतवो। एस लोगुति पन्नत्तो, जिणेहिं वरदंसिहिं ॥ ७ ॥ 'धर्म' इति धर्मास्तिकायः 'अधर्म' इत्यधर्मास्तिकायः 'आकाश' मित्याकाशास्तिकायः 'कालः' अद्धासमयात्मकः 'पुद्गलजन्तव' इति पुद्गलास्तिकायः जीवास्तिकायः, एतानि द्रव्याणीति शेषः, प्रसङ्गतो लोकखरूपमप्याहएप इत्यादि, सुगममेव, नवरमेष इति - सामान्यतः प्रतीतो लोक इतीत्येवं स्वरूपः कोऽर्थः १ अनन्तरोक्तद्रव्यषङ्कात्मकः, उक्तं हि - “धर्मादीनां वृत्तिर्द्रव्याणां भवति यत्र तत्क्षेत्रम् । तैर्द्रव्यैः सह लोकस्तद्विपरीतं ह्यलोका- 2 रूयम् ॥ १॥” इति सूत्रार्थः । आह- किमेतेऽपि धर्मादयो भेदवन्त उतान्यथा १, उभयथाऽपीति ब्रूमः, तथा चाह
॥५५८॥
Education intimational
For P
मोक्षमार्ग
~1114~
गत्य० २८
www.brary.org
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित आगमसूत्र [४३] मूलसूत्र [४] "उत्तराध्ययनानि" मूलं एवं शान्तिसूरि- विरचिता वृत्तिः
