________________
आगम
आवश्यक”- मूलसूत्र-१ (मूलं+नियुक्ति:+वृत्तिः ) अध्ययन [१], मूलं [२] / [गाथा- ], नियुक्ति: [१०३६], भाष्यं [१८५...]
(४०)
प्रत
सूत्रांक
155
आवश्यक- कर्म तस्यैव च प्रयत्लविशेषः करणमिति, तथाऽर्थान्तरे-कर्तृकर्मकरणानां भेदे दृष्ट एव तनावः, तथा चाऽऽह-घटा-18सामायिकहारिभ- दीनि यथा करोतीति वर्तते, तत्रापि कुलालः कर्ता घटः कर्म दण्डादि करणमिति । इह च सामायिक गुणो वर्तते, स च निक्षेपनि द्रीया गुणिनः कथश्चिदेव भिन्न इति । विपक्षे बाधामुपदर्शयति-द्रव्यात् सकाशाद्, गुणिन इत्यर्थः, एकान्तेनैवार्थान्तरभावे-भेदे
वि०१ दसति, कस्य-गुणस्य, किं केन सम्बद्धमिति?,न किश्चित् केनचित् सम्बद्धं, ज्ञानादीनामपि गुणत्वात्तेषामपि चाऽऽत्मादिगुणिभ्य ॥४७६॥
एकान्तभिन्नत्वात् , संवेदनाभावतः सर्वव्यवस्थानुपपत्तेरिति भावना, एवमेकान्तेनानान्तरभावेऽपि दोषा अभ्यूह्या इति गाथार्थः ॥ १०३६ ॥ कण्ठतस्तावदुक्ते चालनाप्रत्यवस्थाने, अत एव चात्र पुनरुक्तदोषोऽपि नास्ति, अनुवादद्वारेण चालनाप्रत्यवस्थानप्रवृत्तेरित्यलं प्रसङ्गेन, प्रकृतं प्रस्तुमः, तत्र सर्वसावा योगमित्याद्यवशिष्यते, तदिह सर्वशब्दनिरूपणायाऽऽह[नामं १ ठवणा २ दविए ३ आएसे ४ निरवसेसए ५ चेव । तह सवधत्तसब्वं च ६ भावसव्वं च सत्समयं७॥ | व्याख्या-इह सर्वमिति कः शब्दार्थः, उच्यते, स गतौ' इत्यस्य औणादिको वप्रत्ययः सर्वशब्दो वा निपात्यते म्रियते स इति श्रियते वाऽनेनेति सर्वः, तदिदं च नामसर्व स्थापनासर्व द्रव्यसर्वम् आदेशसर्व निरवशेषसर्व, तथा सर्वधत्तसर्वं च भावसर्वं च सप्तममिति समासार्थः ॥ १०३७ ॥ व्यासार्थं तु भाष्यकारः स्वयमेव वक्ष्यति, तत्र नामस्थापने क्षुण्णत्वादनादृत्य शेषभेदच्याचिख्यासया पुनराहदविए चउरो भंगा सव्वरमसब्वे अरव १ देसे अ॥आएस सब्वगामोनीसेसे सव्वगं दुविह।।१८५॥(भा०)
||४७६॥ व्याख्या-'द्रव्य' इति द्रव्यसर्वे चत्वारो भङ्गा भवन्ति, तानेव सूचयन्नाह-सवमसवे अ दब देसे यत्ति-अयमत्र
दीप
SCARECORG
अनुक्रम
AMERICA
Mandinrayog
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..........आगमसूत्र - [४०], मूलसूत्र - [१] “आवश्यक" मूलं एवं हरिभद्रसूरि-रचित वृत्ति: 'सर्व' शब्दस्य निरूपणं
~ 955~
