________________
आगम
“आवश्यक"- मूलसूत्र अध्ययन [१], मूलं [२] / [गाथा- ], नियुक्ति: [१०१६...], भाष्यं [१६३]
(४०)
-
-
प्रत सूत्रांक
न त्यागम् , अभावाद्, द्वितीयादिषु तु ग्रहणमोक्षी, तथाविधसामर्थ्ययुक्तत्वात् , पुद्गलानां च सङ्घातभेदधर्मत्वात् , एवं जीवोऽपि तत्प्रथमतयोत्पद्यमानः सन्नाद्यसमये औदारिकशरीरप्रायोग्याणां द्रव्याणां ग्रहणमेव करोति, न तु मुञ्चति, अभावाद्, द्वितीयादिषु तु ग्रहणमोक्षी, युक्तिः पूर्ववत्, अतः सङ्घातमेकसमयमिति स्थितं, तथैव 'परिशाटन मिति परिशाटनाकरणमेकसमयमिति वर्तते, सर्वपरिशाटस्याप्येकसामयिकत्वादेवेति, औदारिक' इत्यौदारिकशरीरे 'संघायणपरिसाडण'त्ति सङ्घातनपरिशाटनकरणं तु क्षुल्लकभवग्रहणं त्रिसमयोनं, तत् पुनरेवं भावनीयं-जघन्यकालस्य प्रतिपादयितुमभिप्रेतत्वात् विग्रहेणोत्पाद्यते, ततश्च द्वौ विग्रहसमयावेकः सङ्घातसमय इति, तैyनं, तथा चोक्तम्-'दो विग्गहमि
समया समयो संघायणाएं तेहूणं । खुडागभवग्गहणं सबजहन्नो ठिई कालो ॥१॥ इह च सर्वजघन्यमायुष्कं क्षुल्लकभ-18 है वग्रहणं प्राणापानकालस्यैकस्य सप्तदशभाग इति, उक्तं च भाष्यकारेण-'खुड्डागभवग्गहणा सत्तरस हवंति आण
पाचूंमि'त्ति गाथार्थः॥ दाण्यं जहन्नमुक्कोसयं तु पलिअत्तिअं तु समऊणं । विरहो अंतरकालो ओराले तस्सिमो होइ ॥ १६४ ॥ (भा०)
___ व्याख्या-इदं जघन्य सातादिकालमानम् उत्कृष्टं तु सङ्घातपरिशाटकरणकालमानमौदारिकमाश्रित्य पल्योपमत्रितय| मेव समयोनम् , इयमत्र भावना-इहोत्कृष्ट कालस्य प्रतिपाद्यत्वादयमविग्रहसमापन्नः इह भवात् परभवं गच्छन्निहभवशरीरशादं कृत्वा परभवायुषत्रिपल्योपमकालस्य प्रथमसमये शरीरसहनतं करोति, ततो द्वितीयसमयादारभ्य सङ्घातपरि
द्वौ विग्रहे समयौ समयञ्च संघातनायाः तैरूनम् । शुकभवप्रहणं सर्वजधन्यः स्थितिकालः ॥ १२ क्षुलकभवग्रहणालि सप्तदश भवन्ति आनप्राणे ।
दीप अनुक्रम
ब
JAMERatunintimational
Manmiarayan
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..........आगमसूत्र - [४०], मूलसूत्र - [१] “आवश्यक" मूलं एवं हरिभद्रसूरि-रचित वृत्ति:
~920~
