________________
आगम
“आवश्यक”- मूलसूत्र-१ (मूलं+नियुक्ति:+वृत्ति:) अध्ययन [१], मूलं [२] / [गाथा- ], नियुक्ति: [१०१६...], भाष्यं [१५३]
(४०)
प्रत सूत्रांक
6452-564*4%25-25%
तणो णामं जमभिधाणं ॥१॥ वा तदत्धविकले कीरइ दर्ष तु दवणपरिणाम | पेलुक्करणाइ न हितं तयत्थसुण्णं ण वा सद्दो ॥ २॥ जइ ण तदत्थविहीणं तो किं दबकरणं । जओ तेणं । दवं कीरइ सण्णाकरणति य करणरूढिओ ॥३॥" 'नोसंज्ञेति नोसंज्ञाद्रव्यकरणं, तच्च द्विधा-प्रयोगतो विश्रसातश्च, अत एवाह-वीससपओगेत्ति गाथार्थः ॥ तत्र विश्रसाकरणं द्विप्रकार-साधनादिभेदात् , अत एवाह'अन्धकारःचीससकरणमणाई धम्माईण परपच्चयाजो(यजो)गा।साई चक्खुप्फासिअमम्भाइमचक्खुमणुमाई॥१५४॥ भा० | व्याख्या-विश्रसा स्वभावो भण्यते तेन करणं विश्नसाकरणम् , इह च 'कृत्यलुटो बहुल' (पा० ३-३-११३) मिति वचनात् करणादिषु यथाप्रयोगमनुरूपार्थः करणशब्दोऽवसेय इति, 'अनादि' आदिरहितं 'धर्मादीना'मिति धर्माधर्माका
शास्तिकायानामन्योऽन्यसमाधानं करणमिति गम्यते, आह-करणशब्दस्तावदपूर्वप्रादुर्भावे वर्तते, ततश्च करणं चानादि x|चेति विरुद्धम्, उच्यते, नावश्यमपूर्वप्रादुर्भाव एव, किं तर्हि !, अन्योऽन्यसमाधानेऽपीति न दोषः, अथवा 'परप्रत्यययो-12 गादिति परवस्तुप्रत्ययभावाद्धर्मास्तिकायादीनां तथा तथा योग्यताकरणमिति, एवमप्यनादित्वं विरुध्यत इति चेत्, न, अनन्तशक्तिप्रचितद्रव्यपर्यायोभयरूपत्वे सति वस्तुनो द्रव्यादेशेनाविरोधादित्यत्र बह वक्तव्यं तत्तु नोच्यते, गमनिकामा-10 त्रत्वात् प्रारम्भस्येति, अथवा परप्रत्यययोगात् तत्तत्पर्यायभवनं सायेव करणं, देवदत्तादिसंयोगाद्धमादीनां विशिष्ट
तनो नाम यदभिधानम् ॥१॥ यद्वा तदर्थ विकले क्रियते द्रव्यं तु द्रवणपरिणामः । पेलुकरणादि न हि तत्तदर्थशून्यं न वा शब्दः ॥२॥ यदि न तदर्थविहीनं तदा दिव्यकरणं । यतस्तेन । द्रव्यं क्रियते संज्ञाकरणमिति च करणरूढः ॥३॥
दीप अनुक्रम
6960-6
rajaneiorary.org
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..........आगमसूत्र - [४०], मूलसूत्र - [१] “आवश्यक" मूलं एवं हरिभद्रसूरि-रचित वृत्ति:
~916~
