Page Text
________________
आगम
(४०)
प्रत
सूत्रांक
[-]
दीप
अनुक्रम [-]
भाष्यं [-]
“आवश्यक”- मूलसूत्र-१ (मूलं+निर्युक्तिः+वृत्तिः) अध्ययनं [-1, मूलं [- /गाथा ], निर्युक्ति: [४५], मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित आगमसूत्र - [४०] मूलसूत्र - [०१] "आवश्यक" मूलं एवं हरिभद्रसूरि-रचित वृत्तिः
आवश्यक
याह-उपमानं उपमितं भावे निष्ठाप्रत्ययः, क्षेत्रस्योपमितं क्षेत्रोपमितं, एतदुक्तं भवति — उत्कृष्टावधिक्षेत्रोपमानं, 'अग्निहारिभद्रीजीवाः प्रागभिहिता एवेति, आह- 'रूपगतं लभते सर्व' इत्येतदनन्तरगाथायामर्थतोऽभिहितत्वात् किमर्थं पुनरुक्तमिति, यवृत्तिः ॥ ३८ ॥ अत्रोच्यते, उक्तः परिहारः, अथवा अनन्तरगाथायां 'एकप्रदेशावगाढं' इत्यादि परमावधेर्द्रव्यपरिमाणमुक्तं, इह तु ४ विभागः १ 'रूपगतं लभते सर्व' इति क्षेत्रकालद्वयविशेषणं एतदुक्तं भवति-रूपिद्रव्यानुगतं लोकमात्रासंख्येयखण्डोत्सर्पिण्यत्रसर्पिणीलक्षणं क्षेत्रकालद्वयं लभते, न केवलं, अरूपित्वात्तस्यें, रूपिद्रव्यनिबन्धनत्वाच्चावधिज्ञानस्येति गाथार्थः ॥ ४५ ॥ एवं तावत् पुरुषनधिकृत्य क्षायोपशमिकः खलु अनेकप्रकारोऽवधिरुक्तः, साम्प्रतं तिरश्वोऽधिकृत्य प्रतिपिपादयिषुराह
* आहारतेयलंभो, उक्को सेणं तिरिक्खजोणीसु । गाउय जहण्णमोही, नरएस उ जोयणुकोसो ॥ ४६ ॥ व्याख्या - तत्राहारते जोग्रहणाद् औदारिकवैक्रियाहारक तेजोद्रव्याणि गृह्यन्ते, ततश्वाहारश्च तेजश्च आहारतेजसी तयोलभि इति समासः लाभः प्राप्तिः परिच्छित्तिरित्यनर्थान्तरं, इदमत्र हृदयं - तिर्यग्योनिषु योनियोनिमतामभेदोपचारात् तिर्यग्योनिकसत्त्वविषयो योऽवधिः तस्य द्रव्यतः खलु आहारतेजोद्रव्यपरिच्छेद उत्कृष्टत उक्तः, इत्थं द्रव्यानुसारेणैव क्षेत्रकालभावाः परिच्छेद्यतया विज्ञेया इति । इदानीं भवप्रत्ययावधिस्वरूपमुच्यते, स च सुरनारकाणामेव भवति,
१ उत्तरः २ नास्मादन्यत् रूपगतमिति नियमनायेत्येवंरूपः ३ विधिनियमयोर्विधिरेव ज्यायान् इति न्यायमपेक्ष्य विधेर्बलीयरवाख्यानावाद-अथवेत्यादि. ४ अरूपत्वात् रुपिविष यश्चायधिरिति च निर्णीतमनेकशः ५ क्षेत्रकालद्वयस्य ६ मनुष्यान् इत्यर्थः परमो हिनाणविओ, केवलमंतो मुहुतमितेणेति (वि० ६८९) वचनात् परमावधेरा अन्तर्मुहुत्केवलोत्पत्तिः, केवलं च नरगतावेव चारित्रतपदिगुणहेतुत्वात् २-४-५
Education International
For Penal Use Only
~ 79~
1132 11
waryra
| SR No. | 004141 |
| Book Title | Aagam 40 AAVASHYAK Moolam evam Vrutti |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dipratnasagar, Deepratnasagar |
| Publisher | Deepratnasagar |
| Publication Year | 2015 |
| Total Pages | 1736 |
| Language | Prakrit, Hindi |
| Classification | Book_Devnagari & agam_aavashyak |
| File Size | 374 MB |