________________
आगम
(४०)
प्रत
सूत्रांक
[-]
दीप
अनुक्रम
[-]
आवश्यक
॥२६६ ।।
“आवश्यक”- मूलसूत्र-१ (मूलं+निर्युक्तिः+वृत्तिः)
अध्ययन [ - ], मूलं [- /गाथा - ], निर्युक्ति: [ ६९५ ], भाष्यं [ ११९...]
विधस्थितिक्रिया विशिष्ट एव स्थाने नैषेधिकी भवति नान्यत्र, किमित्यत आह- यस्मात्तत्र निषिद्धोऽसौ तेनैव कारणेन नैषेधिकी भवति निषेधात्मकत्वात्तस्या इति गाधार्थः ॥ पाठान्तरं वा
से ठाणं च जदा चेतेति तया निसीहिया होइ। जम्हा तदा निसेहो निसेहमइया च सा जेणं ॥ ६९६ ।।
मुक्तार्थत्वात्सुगमैव । अनेन ग्रन्थेन मूलगाथायाः 'आवश्यक व निर्गच्छन् यां चागच्छन् नैषेधिकी करोति व्यञ्जनमेतद् द्वेधे' त्येतावत् स्थितिरूपनैपेधिकीप्रतिपादनं व्यञ्जनभेदनिबन्धनमधिकृत्य व्याख्यातम् । अमुमेवार्थमुपसजिहीर्षुराह भाष्यकारः
आवस्सियं च णितो जं च अहंतो निसीहियं कुणइ । सेजाणिसीहियाए णिसीहिया अभिमुहो होई ॥ १२० ॥ ( भा० )
व्याख्या - आवश्यकच निर्गच्छन् यां चागच्छन् नैषेधिकीं करोति तदेतद् व्याख्यातम् उपलक्षणत्वात्सह तृतीयपादेन 'व्यञ्जनमेतद् द्विवे' त्यनेनेति । साम्प्रतम् 'अर्थः पुनर्भवति स एवेति गाथावयवार्थः प्रतिपाद्यते तत्रेत्थमेक एवार्थो भवति यस्मान्नैषेधिक्यपि नावश्यं कर्त्तव्यव्यापारगोचरतामतीत्य वर्त्तते यतः प्रविशन् संयमयोगानुपालनाय शेषपरिज्ञानार्थ चेत्थमाह । 'सेज्जानिसीहियाए निसीहियाअभिमुहो होइति शय्यैव नैषेधिकी तस्यां शय्यानैषेधिक्यां विषयभूतायां, किम्?, शरीरमपि नैषेधिकीत्युच्यत इति, अत आह—शरीरनैषेधिक्या आगमनं प्रत्यभिमुखस्तु, अतः संवृतगात्रैर्भवितव्यमिति सज्ञां करोतीति गाथार्थः ॥ इतश्चैक एवार्थो यत आहजो होइ निसिद्धप्पा निसीहिया तस्स भावओ होइ। अणिसिद्धस्स निसीहिय केवल मेत्तं हवइ सदो ॥ १२१ ॥ (भा०)
For Parts Only
*
~ 535~
हारिभद्री
यवृत्तिः विभागः १
॥२६६:
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित आगमसूत्र - [४०], मूलसूत्र - [०१] “आवश्यक मूलं एवं हरिभद्रसूरि रचित वृत्तिः
bayo
