Aagam 40 AAVASHYAK Moolam evam Vrutti

SR No.: 004141
Original Sutra Author: N/A
Author: Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar
Publication Year: 2015
Total Pages: 1736
Language: Prakrit, Hindi
Classification: Book_Devnagari & agam_aavashyak
File Size: 374 MB

Page 518

आगम
“आवश्यक”- मूलसूत्र-१ (मूलं+नियुक्ति:+वृत्ति:) अध्ययन [-], मूलं [-/गाथा-], नियुक्ति: [६६१], भाष्यं [११९...]
(४०)
प्रत
सुत्राक
-R
आवश्यक- व्याख्या-चेतनाचेतनस्य देवस्य स्कन्धादेः, बिन्दुरलाक्षणिकः, अथवा चेतनस्याचेतनस्य च द्रव्यस्य स्थान-स्थिति- हारिभद्री
व या सादिसपर्यवसानादिभेदेन 'चतुर्विकल्पा' चतुर्भेदा सा स्थितिर्भवति द्रव्यस्य कालो द्रव्यकालः, तत्पर्यायत्वात् , यवृत्ति ॥२५७|| अथवा 'द्रव्यं तु तदेव द्रव्यमेव कालो द्रव्यकाल इति गाथार्थः ॥ चेतनाचेतनद्रव्यचतुर्विधस्थितिनिदर्शनायाह
विभागः१ गइ सिद्धा भवियाया अभविय पोग्गल अणागयहा यातीय तिन्नि काया जीवाजीवडिई चउहा ॥६६सादारं।
व्याख्या-'गतित्ति देवादिगतिमधिकृत्य जीवाः सादिसपर्यवसानाः, 'सिद्ध'त्ति सिद्धाः प्रत्येक सिद्धत्वेन साधपर्यवसानाः 'भवियाय'त्ति भव्याश्च भव्यत्वमधिकृत्य केचनानादिसपर्यवसानाः, 'अभविय'त्ति अभव्याः खल्वभव्यतया अनाद्यपर्यवसाना इति जीवस्थितिचतुर्भङ्गिका । 'पोग्गल'त्ति पूरणगलनधर्माणः पुद्गलाः, ते हि पुद्गलत्वेन सादिसपर्यवसानाः, 'अणागयद्धत्ति अनागताद्धा-अनागतकाला, स हि वर्तमानसमयादिः सादिरनन्तत्वाचापर्यवसान इति, 'तीयद्धति ।
अतीतकालोऽनन्तत्वादनादिः साम्प्रतसमयपर्यन्तविवक्षायां सपर्यवसान इति, 'तिण्णि काय'त्ति धर्माधर्माकाशास्तिकायाः दाखल्वनाद्यपर्यवसाना इति, इत्थं जीवाजीवस्थितिश्चतुर्डेति गाथार्थः॥ द्वारम् । अद्धाकालद्वारावयवार्थं व्याधिख्यासुराह
समयावलिय मुटुत्ता दिवसमहोरत्त पक्ख मासाय। संवच्छर युग पलिया सागर ओसप्पि परियहा ।।३६३।।दारं 8 व्याख्या-तत्र परमनिकृष्टः कालः समयोऽभिधीयते, स च प्रवचनप्रतिपादितपशाटिकापाटनदृष्टान्तादवसेयः, ४ आवलिका-असोयसमयसमुदायलक्षणा, द्विघटिको मुहूर्तः, दिवसश्चतुष्पहरात्मकः, यद्वा आकाशखण्डमादित्येन स्वभा[भियाप्तं तद्दिवसं इत्युच्यते, शेष निशेति, अहोरात्रमष्टपहरात्मकमहर्चिशमित्यर्थः, पक्षः पञ्चदशाहोरात्रात्मका, मास:
दीप
अनुक्रम
२५७||
ACCASS
Hiandinraryan
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित.........आगमसूत्र - [४०], मूलसूत्र - [१] “आवश्यक" मूलं एवं हरिभद्रसूरि-रचित वृत्ति: कालस्य समय, आवलिका, मुहूर्त आदि भेदा:
~ 517~