________________
आगम
“आवश्यक”- मूलसूत्र-१ (मूलं+नियुक्ति:+वृत्तिः) अध्ययनं [-], मूलं [- /गाथा-], नियुक्ति: [८६], भाष्यं [-]
(४०)
प्रत
सूत्राक
*
पाणां, नियुक्किं वक्ष्ये अहं जिनोपदेशेन, न तु स्वमनीषिकयैव, आहरणहेतुकारणपदनिवहां एतां समासेन, तत्र साध्यसाधनान्वयव्यतिरेकप्रदर्शनमाहरणं दृष्टान्त इतियावत् , साध्यधर्मान्वयव्यतिरेकल क्षणो हेतुः, हेतुमुलकच प्रथम दृष्टान्ता|भिधानं न्यायप्रदर्शनार्थ-कचि तुमनभिधाय दृष्टान्त एवोच्यते इति, यथा गतिपरिणामपरिणतानां जीवपुद्गलानां गत्युपष्टम्भको धर्मास्तिकायः, मत्स्यादीनां सलिलवत्, तथा कचिद्धेतुरेव केवलोऽभिधीयते, न दृष्टान्तः, यथा मदीयोऽयमश्वः विशिष्टचिहोपलमध्यन्यथानुपपत्तेः, तथा चाभ्यधायि नियुक्तिकारेण-"जिणयणं सिद्ध चेव भण्णई कस्थवी उदाहरण । आसज्ज उ सोयारं हेजवि, कहंचिय भणेजा ॥१॥ इत्यादि" । कारणमुपपत्तिमात्र, यथा निरुपमसुखः सिद्धः, ज्ञानानाबाधप्रकर्षात् , नात्र आविद्वदङ्गनादिलोकप्रतीतः साध्यसाधनधर्मानुगतो दृष्टान्तोऽस्ति, तत्राहरणार्थाभिधायक पदमाहरणपदं, एवमन्यत्रापि भावनीयं । आहरणं च हेतुश्च कारणं च आहरणहेतुकारणानि तेषां पदानि आहरणहेतुकारणपदानि तेषां निवहः-संघातो यस्यां नियुक्ती सा तथाविधा तां 'एतां वक्ष्यमाणलक्षणां अथवा प्रस्तुता 'समासेना संक्षेपेणेति व्याख्यातं गाथात्रयमिति ॥८६॥ तत्र 'यथोद्देशस्तथा निर्देश' इति न्यायात् आदावधिकृताऽऽवश्यकाद्या ध्ययनसामायिकाख्योपोदूधातनियुक्तिमभिधित्सुराह
सामाइयनिजुर्ति चुच्छ उवएसियं गुरुजणेणं । आयरियपरंपरएण आगयं आणुपुच्चीए ॥ ८७॥ व्याख्या सामायिकस्य नियुक्तिः सामायिकनियुक्ति तां 'वक्ष्ये' अभिधास्ये, उप-सामीप्येन देशिता उपदेशिता तां, 1 जिनवचनं सिबमेव भण्यते कुत्रापि उदाहरणम् । आसाथ तु श्रोतारं हेनुमपि कचिद् भणेत् ॥ १॥ * कहिवि. + तथा तत्रोदा. बिध्ययन,
दीप
अनुक्रम
JABERatinintamational
wwwjandiarary.om
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..........आगमसूत्र - [४०], मूलसूत्र - [१] "आवश्यक" मूलं एवं हरिभद्रसूरि-रचित वृत्ति: | अथ सामायिकस्य नियुक्ति: कथ्यते
~ 126~
