________________
आगम
आवश्यक”- मूलसूत्र-१ (मूलं+नियुक्ति:+वृत्ति:) अध्ययन [४], मूलं [सू.] / [गाथा-], नियुक्ति: [१२७१...] भाष्यं [२०४...],
(४०)
%
प्रत सूत्रांक
आवश्यकतस्स प सकम्मणियं जम्माइजकं कसावपायाझं । वसणसयतावचमण मोहावतं महाभीमं ॥ ५ ॥
प्रतिक्रमहारिभ
व्याख्या-तस्य च जीवस्य 'स्वकर्मजनितम्' आत्मीयकर्मनिर्वर्तितं, क-संसारसागरमिति वक्ष्यति तं. किम्भूतमित्यताणाध्यानद्रीया आह-'जन्मादिजले' जन्म-प्रतीतम्, आदिशब्दाजरामरणपरिग्रहः, एतान्येवातिबहुत्वाजलमिव जलं यस्मिन् स तथावि
शतकम् ॥६०१॥ |धस्तं, तथा 'कषायपातालं' कषायाः-पूर्वोक्तास्त एवागाधभवजननसाम्येन पातालमिव पातालं यस्मिन् स तथाविधस्तं,
तथा 'व्यसनशतश्वापदवन्त' व्यसनानि-दुःखानि द्यूतादीनि वा तच्छतान्येव पीडाहेतुत्वात् श्वापदानि तान्यस्य विद्यन्त इति तद्वन्तं 'मणं ति देशीशब्दो मत्वर्थीयः, उक्तं च “मतुयत्थंमि मुणिजह आलं इलं मणं च मणुयं चे"ति, तथा 'मोहावर्त' मोहा-मोहनीयं कर्म तदेव तत्र विशिष्टभ्रमिजनकत्वादावर्तो यस्मिन् स तथाविधस्तं, तथा 'महाभीमम्' अतिभयानकमिति गाथार्थः ॥५६॥ किं च
अण्णाणमारुएरिवसंजोगविजोगवीइसंताणं । संसारसागरमणोरपारमसुहं विचितेजा ॥ ५७॥ व्याख्या-'अज्ञानं ज्ञानावरणकर्मोदयजनित आत्मपरिणामः स एव तत्प्रेरकत्वान्मारुतः वायुस्तेनेरितः प्रेरितः, का?-संयोगवियोगवीचिसन्तानो यस्मिन् स तथाविधस्तं, तत्र संयोगः केनचित् सह सम्बन्धः वियोगः-तेनैव विप्र
॥६०१॥ योगः एतावेव सन्ततप्रवृत्तत्वात् वीचयः-ऊर्मयस्तत्प्रवाहः सन्तान इति भावना, संसरणं संसारः (स) सागर इव संसारसा
गरस्तं, किम्भूतम् ? 'अनोरपारम्' अनाद्यपर्यवसितम् 'अशुभम्' अशोभनं विचिन्तयेत्तस्य गुणरहितस्य जीवस्येति ट्रगाथार्थः ॥ ५७ ॥
1525
1982
दीप अनुक्रम [२१..]
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित...........आगमसूत्र - [४०], मूलसूत्र - [०१] “आवश्यक" मूलं एवं हरिभद्रसूरि-रचित वृत्ति:
~ 1205~
