________________
आगम
(४०)
प्रत
सूत्रांक
[सू...]
दीप
अनुक्रम [२१..]
आवश्यक
हारिभद्वीया
॥५९५॥
आवश्यक" मूलसूत्र - १ (मूलं+निर्युक्तिः + वृत्तिः)
अध्ययन] [४] मूलं [.] / [गाथा-], निर्युक्तिः [ १२७१...] आयं [२०४....
शब्देन प्राणिन उपय्यन्ते तेषां हितां पश्यामिति भावः, हितत्वं पुनस्तदनुपरोधिनीत्वात्तथा हितकारिणीत्वाच्च, उक्त च 'सर्वे जीवा न हन्तव्या' इत्यादि, एतत्प्रभावाच्च भूयांसः सिद्धा इति 'भूतभावनाम्' इत्यत्र भूतं सत्यं भाव्यतेऽनयेति भूतस्य वा भावना भूतभावना, अनेकान्तपरिच्छेदात्मिकेत्यर्थः, भूतानां वा-सत्त्वानां भावना भूतभावना, भावना वास सनेत्यनर्थान्तरम्, उक्तं च- 'कुरावि सहावेणं रागविसवसाणुगावि होऊणं । भावियजिणवयणमणा तेलुकसुहावहा होंति ॥ १ ॥ श्रूयन्ते च चिलातीपुत्रादय एवंविधा बहव इति, तथा 'अनर्घ्यम्' इति सर्वोत्तमत्वादविद्यमानमूल्यामिति भावः, उक्तं च- " संबेऽवि य सिद्धंता सदवरयणासया सतेलोका । जिणवयणस्स भगवओ न मुहमित्तं अणग्घेणं ॥ १ ॥ तथा स्तुतिकारेणाप्युक्तम्- "कल्पद्रुमः कल्पितमात्रदायी, चिन्तामणिश्चिन्तितमेव दत्ते जिनेन्द्रधर्मातिशयं विचिन्त्य, द्वयेऽपि लोको लघुतामवैति ॥ १ ॥" इत्यादि, अथवा 'ऋणमा 'मित्यत्र ऋणं कर्म तद्भामिति, उक्तं च--"जं अंन्नाणी कम्मं खवेइ चहुयाहि वासकोडीहिं । तं नाणी तिहिँ गुत्तो खबेइ ऊसासमित्तेणं ॥ १ ॥ इत्यादि, तथा 'अमिताम्' इत्यपरिमिताम्, उक्तं च- " सघनदीणं जा होज्ज वालुया सचउदहीण जं उदयं । एत्तोषि अनंतगुणो अत्थो एगस्स सुत्तस्स ॥ १ ॥" अमृतां वा मृष्टां वा पथ्यां वा, तथा चोक्तम्- “जिंणैवयणमोदगस्स उ रतिं च दिवा य खजमाणस्स । तित्तिं वुहो न गच्छइ
1 कुरा अपि स्वभावेन रागविषवशानुगा अपि भूत्वा । भावित जिनवचनमनस बैलोक्यसुखावहा भवन्ति ॥ ॥ २ सर्वेऽपि च सिद्धान्ताः सन्परखाश्रयाः सत्रैलोक्या: । जिनवचनस्य भगवतो न मूल्यमात्रमनर्घेण ( ईत्वेन ) ॥ १ ॥ ३ यदज्ञानी कर्म क्षपयति बहुकाभिर्वर्यकोटीभिः । तत् ज्ञानी त्रिभिर्गुतः क्षपयत्युतासमात्रेण ॥ १ ॥ सर्वनदीनां या भवेयुः वालुकाः सर्वोदधीनां यदुदकम् । अशोप्यऽनन्तगुणोऽयं एकस्य सूत्रस्य ॥३॥ ५ जिनवचनमोदकस्य तु रात्रौ दिवा च खाद्यमानख वृद्धिं बुधो न गच्छति
४प्रतिक्रम णाध्यानशतकं
~ 1193 ~
॥५९५॥
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित आगमसूत्र [४०], मूलसूत्र - [०१] “आवश्यक" मूलं एवं हरिभद्रसूरि-रचित वृत्तिः