________________
आगम
आवश्यक”- मूलसूत्र-१ (मूलं+नियुक्ति:+वृत्तिः ) अध्ययन [४], मूलं [सू.] / [गाथा-], नियुक्ति: [१२७०...] भाष्यं [२०४...],
(४०)
प्रत
सूत्रांक
[सू.]
लिप्रज्ञप्तः, कोऽसौ ?-धर्म:-श्रुतधर्मश्चारित्रधर्मश्च मङ्गलम् , अनेन कपिलादिप्रज्ञप्तधर्मव्यवच्छेदमाह । अर्हदादीनां च मङ्गलता तेभ्य एव हितमङ्गलात् सुखप्राप्तेः, अत एव च लोकोत्तमत्वमेषामिति, आह च
चत्तारि लोगुत्तमा अरिहंता लोगुत्तमा सिद्धा लोगुत्तमा साह लोगुतमा केवलिपण्णत्तो धम्मो लोगुत्तमो अथवा कुतः पुनरहंदादीनां मङ्गलता?, लोकोत्तमत्वात् , तथा चाऽऽह-चत्तारि लोगुत्तमा' चत्वारः-खल्वनन्तरोक्ता वक्ष्यमाणा या लोकस्य-भावलोकादेरुत्तमाः-प्रधाना लोकोत्तमाः, क एते चत्वारस्तानुपदर्शयन्नाह-'अरहंता लोगुत्तमा, इत्यादि, अर्हन्तः-प्राग्निरूपितशब्दार्थाः, लोकस्य-भावलोकस्य उत्तमाः-प्रधानाः, तथा चोक्तम्-अरिहंता ताव तहिं उत्तमा हुन्ती उ भावलोयस्स । कम्हा ?, जं सबासि कम्मपयडीपसस्थाणं ॥१॥ अणुभावं तु पडुच्चा वेअणियाऊण णामगोयस्स । भावस्सोदइयस्सा णियमा ते उत्तमा होति ॥२॥ एवं चेव य भूओ उत्तरपगईविसेसणविसिटुं । भण्णइ हु उत्तमत्तं समासओ से णिसामेह ॥३॥ साय मणुयाउ दोण्णी णामप्पगई समा पसस्था य । मणुगइ पणिदिजाई ओरालियतेयकम्मं च ॥४॥ ओरालियंगुवंगा समचउरंसं तहेव संठाणं । वइरोसभसंघयणं वण्णरसगंधफासा य ॥५॥ अगुरुलहुं
अन्तसावत्तमोत्तमा भूवम्त्येव भावलोकरस । कस्मात् । यसर्वासा कर्मप्रकृतीनां प्रशस्तानाम् ॥1॥अनुभावं तु प्रतीत्य वेदनीयायुषोनामगोत्रयोः भाव औदायिक नियमात ते उत्तमा भवन्ति ॥ २ ॥ एवमेव च भूय उत्तरप्रकृतिविशेषणविशिष्टम् । भण्यते उत्तमत्वं समासतस्तस्य निशामयत ॥ ३॥ सातम नुजा युधी भाभप्रकृतयस्तस्येमाः समाः प्रशस्लाजामनुजगतिः पोन्द्रियजातिरीदारिक तैजसं कामण च ॥४॥ श्रीदारिकालोपाकानि समचतुरखं तथैव संस्थानम् ववर्षभसंहननं वर्णा रसगन्धस्पशांश्च ॥ ५॥ अगुरुलघु
दीप अनुक्रम [१३]
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..........आगमसूत्र - [४०], मूलसूत्र - [१] “आवश्यक" मूलं एवं हरिभद्रसूरि-रचित वृत्ति: ... यहां मैने उपर हेडिंग मे मूलं के साथ [कौंस मे] 'सू.' ऐसा सूत्र का संक्षेप लिखा है, क्यों की मूल संपादकने यहां कोई क्रम नहि दिया है ।
• अरिहंत आदि चत्वारः मंगलत्वं, उत्तमत्वं एवं शरणत्वस्य सकारणानि वर्णयते
~1142~