________________
आगम
(१५)
“प्रज्ञापना" - उपांगसूत्र-४ (मूलं+वृत्ति:) पदं [१५], -------------- उद्देशक: [२], -------------- दारं [-], -------------- मूलं [२००] मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित...........आगमसूत्र - [१५], उपांग सूत्र - [४] "प्रज्ञापना" मूलं एवं मलयगिरि-प्रणीत वृत्ति:
प्रत सूत्रांक [२००]
स्पर्शनेन्द्रियार्थावग्रहेष्यपि वाच्यं, चक्षुर्मनसोस्तु व्यञ्जनावग्रहो न भवति, ततस्तयोः प्रथममेव स्वरूपद्रव्यगुणक्रिया-१५ इन्द्रिप्रज्ञापनाया: मल
कल्पनातीतमनिर्देश्यसामान्यमात्रखरूपार्थावग्रहणमर्थावग्रहोऽवसेयः, 'नोइंदियअत्थावग्गहो' इति नोइन्द्रियं-मनः, यपदे २० वृत्ती. तथ द्विधा-द्रव्यरूपं भावरूपं च, तत्र मनःपर्याप्सिनामकमोदयतो यत् मनःप्रायोग्यवर्गणादलिकमादाय मनस्त्वेन 8
उद्देशः २ परिणमनं तद् द्रव्यरूपं मनः, तथा चाह नन्द्यध्ययनचूर्णिकृत्-'मणपजत्तिनामकम्मोदयओ जोग्गे मणोदचे घिनुं ॥३१॥
मणतेण परिणामिया दवा दधमणो भन्नई"इति, तथा द्रव्यमनोऽवष्टम्भेन जीवस्य यो मनःपरिणामः स भावमनः, तथा चाह नन्धध्ययनचूर्णिकदेव-"जीवो पुण मणपरिणामकिरियावंतो भावमणो, किं भणियं होइ ?-मणद-18 घालवणो जीवस्स मणवावारो भावमणो भण्णइ" इति, तत्रेह भावमनसा प्रयोजनं, तद्ग्रहणे ह्यवश्यं द्रव्यमनसो-| पि ग्रहणं भवति, द्रव्यमनोऽन्तरेण भावमनसोऽसम्भवात् , भावमनो विनापि च द्रव्यमनो भवति यथा भवस्थकेवलिनां, तत उक्तं भावमनसा प्रयोजनं, तत्र नोइंद्रियेण-भावमनसाऽर्थावग्रहो-द्रव्येन्द्रियव्यापारनिरपेक्षघटाद्य
र्थखरूपपरिभावनाभिमुखः प्रथममेकसामयिको रूपाधूर्खाकारादिविशेषचिन्ताविकलोऽनिर्देश्यसामान्यमात्रचिन्तात्मिको बोधो नोइंद्रियार्थावग्रहः, अवग्रहग्रहणं चोपलक्षणं तेन नोइंद्रियार्थावग्रहस्य साक्षादितरयोस्तु (ईहापाययोः) 18 उपलक्षणत उपादानं, विचित्रत्वात् सूत्रगतेरित्यदोषः ।
कतिविहा णं भंते ! इंदिया पं०?, गो० ! दुविहा पं०, तं०-दबिंदिया य भाबिंदिया य, कति णं भंते ! ददिदिया.
300
Saee0297020202os
दीप अनुक्रम [४३६]
॥३१॥
RELIGunintentATHREE
अथ ईन्द्रियस्य द्रव्य एवं भाव-रूप भेद-प्रभेदा:
~626~