________________
ཎྜཎྜ ཝཱ ཝཱ + ཊྛིཊྚལླཱཡྻ་
आगम
प्रज्ञापनायाः मल
य० वृत्तौ.
॥२६५॥
“प्रज्ञापना” - उपांगसूत्र - ४ ( मूलं + वृत्तिः )
पदं [११] . उद्देशक: [-], दारं [-] • मूलं [१६८- १६९] + गाथा मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित आगमसूत्र [१५], उपांग सूत्र [४] " प्रज्ञापना" मूलं एवं मलयगिरि-प्रणीत वृत्तिः
वाएणं जहणणेणं दुसमइयं उकोसेणं असंखेज्जसमइयं अंतोमुहुत्तिगं गहणनिसिरणं करेइ' इति, 'जीवेणं जाई दबाई' इत्यादि प्रश्नसूत्रं सुगमं, भगवानाह - गौतम ! भिन्नान्यपि निसृजति अभिन्नान्यपि इयमत्र भावना - इह द्विविधो वक्ता - मन्दप्रयत्नस्तीत्रप्रयत्नश्च तत्र यो व्याधिविशेषतोऽनादरतो वा मन्दप्रयत्नः स भाषाद्रव्याणि तथाभूतान्येव स्थूलखण्डात्मकानि निसृजति, यस्तु नीरोगतादिगुणयुक्तस्तथाविधादरभावतस्तीत्रप्रयत्तः स भाषाद्रव्याणि आदाननिसर्गप्रयताभ्यां खण्डशः कृत्वा निसृजति, आह च भाष्यकृत् - "कोई मंदपयत्तो निसिरइ सकलाई सबदवाई । अन्नो तिम्रपयत्तो सो मुंबई मिंदिउं ताई ॥ १ ॥ " तत उक्तं- 'भिन्नापि निसिरह अभिन्नापि निस्सरइ, जाई भिन्नारं निसरह' इत्यादि, यानि तीव्रप्रयत्नो बक्ता प्रथमत एव भिन्नानि निसृजति तानि सूक्ष्मत्वात् बहुत्वाच प्रभूॐ तान्यन्यानि द्रव्याणि वासयन्ति, तदन्यद्रव्यवासकत्वादेव चानन्तगुणवृद्ध्या परिवर्द्धमानानि षट्सु दिक्षु लोकान्तं स्पृशन्ति, लोकान्तं प्रामुवन्तीत्यर्थः, उक्तं च--" भिन्नाई सुहुमयाए अनंतगुणवद्धियाई लोगंतं । पार्वति पूरयंति य भासाऍ निरंतरं लोगं ॥ १ ॥ " यानि पुनर्मन्दप्रयतो वक्ता यथाभूतान्येव प्राक् भाषाद्रव्याण्यासीरन् तथाभूतान्येव सकलान्यभिन्नानि भाषात्वेन परिणमय्य निसृजति तान्यसङ्ख्येया अवगाहनावर्गणा गत्वा, अवगाहनाः- एकै कस्य भाषाद्रव्यस्याधारभूता असङ्ख्येयप्रदेशात्मकक्षेत्रविभागरूपास्तासामवगाहनानां वर्गणाः समुदायास्ता असङ्ख्या अतिक्रम्य भेदमापद्यन्ते, विशरारुभावं विभ्रतीत्यर्थः, विशरारुभावं विभ्राणानि च सङ्ख्येयानि योजनानि गत्वा विध्वं
For Parts Only
~534~
११ भाषा
पर्द
॥२६५॥
