________________
आगम
(१५)
“प्रज्ञापना" - उपांगसूत्र-४ (मूलं+वृत्ति:) पदं [१०], --------------- उद्देशक: [-], -------------- दारं [-], ------------- मूलं [१५४] मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित...........आगमसूत्र - [१५], उपांग सूत्र - [४] "प्रज्ञापना" मूलं एवं मलयगिरि-प्रणीत वृत्ति:
प्रत सूत्रांक
[१५४]
दीप अनुक्रम [३६१]
भावात् , यथा तथाविधान्यशरीरापेक्षया मध्यशरीरमचरमशरीरं, तदेवं चरमाउचरमेत्येकवचनान्तः प्रश्नः कृतः, सम्प्रति बहुवचनान्तमाह-'चरमा अचरमाई' इति, एतानि चत्वारि प्रश्नसूत्राणि तथाविधैकत्वपरिणामविशिष्टद्रव्यविषयाणि कृतानि, सम्प्रति प्रदेशानधिकृस्य प्रश्नसूत्रद्वयमाह-'चरमंतपएसा य अचरमंतपएसा य इति, चर-N माण्येवाम्तवर्तित्वात् अन्ताक्षरमान्तासात्प्रदेशाब चरमान्तप्रदेशाः, अचरममेव कस्याप्यपेक्षयाऽनन्तवर्तित्वादन्तः अच-N रमान्तस्तत्प्रदेशा अचरमान्सप्रदेशाः। तदेवं पदसु प्रश्भेषु कृतेषु भगवानाहगौतम! सा रत्नप्रभा पृथिवी न घरमा, चरमत्वं सापेक्षिकमित्युक्तं, न चानान्यदपेक्षणीयमस्ति, केवलाया एव तदन्यनिरपेक्षायाः पृष्टत्वात्, नाप्यचरमा, सत एव हेतोः, तथाहि-अचरमत्वमपि आपेक्षिकं, न पात्रान्वदपेक्षणीयमस्तीति, किमुक्तं भवति-यं रत्नप्रभा पृथिवी न पश्चिमा नापि मध्यमा, तदन्यस्यापेक्षणीयस्याविवक्षणादिति, अत एव न चरमाणि, चरमत्वन्यपदेशखेवासंभवतस्तद्विषयवहुवचनासंपवात्, तथाहि-यदा तस्याश्चरमत्वन्यपदेश एवोक्तयुक्तर्नोपपद्यते तदा कथं तद्विपयं बहुवचनमुपपचुबईतीति १, एवमचरमाण्वपि प्रतिषेधनीयानि, प्रागुक्तयुक्तरचरमत्वव्यपदेशस्यासंभवात् , तथा न च
चरमान्तप्रदेशा नाप्यचरमान्तप्रदेशाः, उक्तयुक्सा चरमत्वस्याचरमत्वस्य चासंभवतस्तत्प्रदेशकल्पनाया अप्यसंभवात्, विवेवं तर्हि किंखरूपा सा इत्यत माह-नियमाद्' नियमेनाचरमं चरमाणि च, किमुक्तं भवति ?-यदीवमख-11
डरूपा विवक्षितत्वात् (ख) पृच्छयते सरायोक्तभज्ञानामेकेनापि भक्केन व्यपदेशो न भवति, यदा त्वसोव-N
~ 461~
