________________
आगम (१५)
“प्रज्ञापना" - उपांगसूत्र-४ (मूलं+वृत्ति:) पदं [५], --------------- उद्देशक: [-], -------------- दारं [-], -------------- मूलं [१०४]
प्रत सूत्रांक [१०४]
कटर एका
कादिषु पट्स्थानपतितत्वं भावनीयं, इह द्रव्यतस्तुल्यत्वं वदता संमूछिमसर्वप्रभेदनिर्भेदचीज मयूराण्डकरसवदनभिव्यक्तदेशकालक्रम प्रत्ययबद्धविशेषभेदपरिणतेोग्यं द्रव्यमित्यावेदितं, अवगाहनया चतुःस्थानपतितत्वमभिवदता क्षेत्रतः सङ्कोचयिकोचधा आत्मा न तु द्रव्यप्रदेशसमाया इति दर्शितं, उक्तं चैतदन्यत्रापि-"विकसनसङ्कोचनयोन स्तो द्रव्यप्रदेशसङ्ख्यायाः। वृद्धिहासौ स्तः क्षेत्रतस्तु तावात्मनस्तस्मात् ॥१॥" स्थित्या चतुःस्थानपतितत्वं वदताऽऽयुःकर्मस्थितिनिर्वर्तकानामध्यवसायस्थानानामुत्कर्षापकर्षवृत्तिरुपदर्शिता, अन्यथा स्थित्या चतुःस्थानपतितत्वायो|गात् , आयुःकर्म चोपलक्षणं तेन सर्वकर्मस्थितिनिर्वर्तकेष्वप्यध्यवसायेपूत्कर्षापकर्षवृत्तिरवसातव्या, कृष्णादिपर्यायः षट्स्थानपतितत्वमुपदर्शयता एकस्यापि नारकस्य पर्याया अनन्ताः किं पुनः सर्वेषां नारकाणामिति दर्शितं, अथ नार-19 | काणां पर्यायानन्त्य पृष्टेन भगवता तदेव पर्यायानन्त्यं वक्तव्यं न त्वन्यत् ततः किमर्थं द्रव्यक्षेत्रकालभावाभिधान-12 | मिति ?, तदयुक्तं, अभिप्रायापरिज्ञानात् , इह न सर्वेषां सर्वे खपर्यायाः समसयाः किं तु पदस्थानपतिताः, एत-1
चानन्तरमेव दर्शितं, तच पदस्थानपतितत्वं परिणामित्वमन्तरेण न भवति, तच परिणामित्वं यथोक्तलक्षणस्व द्रव्य| स्पेति द्रव्यतस्तुल्यत्वमभिहितं, तथा न कृष्णादिपर्यायरेव पर्यायवान् जीवः किं तु तत्तत्क्षेत्रसङ्कोचविकोचधर्मतवाऽपि तथा तत्तदध्यवसायस्थानयुक्ततयाऽपीति ख्यापनार्थ क्षेत्रकालाभ्यां चतुःस्थानपतितत्वमुक्तमिति कृतं प्रस-1 झेन । तदेवमवसितं नैरयिकाणां पर्यायानन्त्यं, इदानीमसुरकुमारेषु पर्यायानं पिपृच्छिपुराह
दीप
अनुक्रम [३०८]
~371~
