________________
आगम
(०५)
"भगवती”- अंगसूत्र-५ (मूलं+वृत्ति:)
शतक [३], वर्ग [-], अंतर्-शतक [-], उद्देशक [७], मूलं [१६५] मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित...........आगमसूत्र - [०५], अंग सूत्र - [०५] "भगवती मूलं एवं अभयदेवसूरि-रचित वृत्ति:
प्रत सूत्रांक
[१६५]
दीप अनुक्रम [१९४]
व्याख्या- 'ग्रहापसव्यानि'ग्रहाणामपसव्यगमनानि प्रतीपगमनानीत्यर्थः, अभ्रात्मका वृक्षा अधवृक्षाः 'गन्धर्वनगराणि' आकाशे शतके प्रज्ञप्तिः व्यन्तरकृतानि नगराकारप्रतिबिम्बानि, 'उल्कापाता' सरेखाः सोद्योता वा तारकस्येव पाताः 'दिग्दाहाः' अन्यत-| अभयदेवी- मस्यां दिशि अधोऽन्धकारा उपरि च प्रकाशात्मका दह्यमानमहानगरप्रकाशकल्पाः 'जूवय'त्ति शुक्लपक्षे प्रतिपदादिदिनत्रयं शक्रस्यसोया वृत्तिः
यावद्यैः सन्ध्याछेदा आब्रियन्ते ते यूपकाः 'जक्खालित्तय'त्ति 'यक्षोद्दीप्तानि' आकाशे व्यन्तरकृतज्वलनानि, धूमिका- सामोलोकपा॥१९॥ महिकयोर्वर्णकृतो विशेषः, तत्र धूमिका-धूम्रवर्णा धूसरा इत्यर्थः, महिका त्वापाण्डुरेति, 'रउग्धाय'त्ति दिशां रजस्वल
सालासू१६५ पात्वानि 'चंदोवरागा सूरोवरागा' चन्द्रसूर्यग्रहणानि 'पडिचंद'त्ति द्वितीयचन्द्राः 'उदगमच्छत्ति इन्द्रधनुःखण्डानि ||2|| है 'कविहसिय'त्ति अनने या विद्युत्सहसा तत् कपिहसितम्, अन्ये त्वाः-कपिहसितं नाम यदाकाशे वानरमुखसहशस्य है
विकृतमुखस्य हसनम् 'अमोह'त्ति अमोघा आदित्योदयास्तमययोरादित्यकिरणविकारजनिताः 'आताम्रा कृष्णाः ४ श्यामा वा शकटोद्भिसंस्थिता दण्डा इति, 'पाईणवाय'त्ति पूर्वदिग्वाताः 'पडीणवाय'त्ति प्रतीचीनवाताः, यावत्करणा|| दिदं दृश्यम्-'दाहिणवायाइ वा उदीणवायाइ वा उडवायाइ वा अहोवायाइ वा तिरियवायाइ वा विदिसीवायाइ वा
वाउन्भामाइ वा वाउक्कलियाइ वा वायमंडलियाइ वा उक्कलियावायाइ वा मण्डलियावायाइ वा गुंजावायाइवा झंझावायाइ ४ वत्ति, इह 'वातोद्रामाः' अनवस्थितवाताः 'वातोत्कलिकाः' समुद्रोत्कलिकावत् 'वातमण्डलिका वातोल्या 'उत्कलिकाहै वाताः' उत्कलिकाभिर्ये वान्ति 'मण्डलिकावाताः' मण्डलिकाभियें वान्ति 'गुजवाताः' गुञ्जन्तः सशब्दं ये वान्ति 'झन्झा- ॥१९६॥
वाताः' अशुभनिष्ठुराः 'संवर्तकवाताः तृणादिसंवर्त्तनस्वभावा इति । अथानन्तरोकानां ग्रहदण्डादीनां प्रायिकफलानि
anditurary.com
~397~