________________
आगम
“स्थान" - अंगसूत्र-३ (मूलं+वृत्ति:) स्थान [६], उद्देशक [-], मूलं [१२७]
(०३)
प्रत
सूत्रांक
[५२७]]
दीप अनुक्रम [५७८]
श्रीस्थाना
व देशान्तरगतस्य स्वपैति तदनानुगामिकमिति, उक्तं च-"अणुगामिओऽणुगच्छइ गच्छन्तं लोअणं जहा पुरिस स्थाना० नसूत्र- भइयरो य नाणुगच्छइ ठिअप्पईवोच्च गच्छंतं ॥१॥" इति [आनुगामिकोऽवधिर्गच्छन्तमनुगच्छति यथा पुरुष लोचनं उद्देशः ३ वृत्तिः इतरश्च स्थितप्रदीप इव गच्छन्तं नानुगच्छति ॥१॥] यनु क्षेत्रतोऽजलासययभागविषयं कालत आवलिकासळ्येयभा- अथोवन
गविषयं द्रव्यतस्तेजोभाषाद्रब्यान्तरालवर्तिद्रव्यविषयं भावतस्तद्गतसमयेयपोयविषयं च जघन्यतः समुत्सद्य पुनर्वृद्धिं- हा अवध३७०॥
काविषयविस्तरणात्मिकां गच्छदुत्कर्षणालोके लोकप्रमाणान्यसङ्घधेयानि खण्डान्यसयेया उत्सपिण्यवसर्पिणीः सर्वरूपिद्रव्याणियोऽवच
प्रतिद्रव्यमसमवेयपर्यायांश्च विषयीकरोति तद्बर्द्धमानमिति, उक्तं च-"पइसमयमसंखेजइभागहियं कोइ संखभागहियं । नानि | अन्नो संखेजगुणं खेत्तमसंखेजगुणमन्नो ॥१॥ पेच्छइ विवह्यमाणं हार्यतं वा तहेव कालंपि" इत्यादि, [प्रतिसमयमसं- सू०५२५ख्यभागाधिकं कोऽपि संख्यभागाधिकं अन्यः संख्यातगुणं क्षेत्रमन्योऽसंख्यातगुणं ॥१॥ प्रेक्षते विवर्द्धमानेन हीयमानेन वा तथैव कालमपि] तथा बजघन्येनाङ्गलासङ्ख्येयभागविषयमुत्कर्षेण सर्वलोकविषयमुखद्य पुनः सङ्क्लेशवशात् ४ क्रमेण हानि-विषयसङ्कोचात्मिकां याति यावदङ्गलासमधेयभागं तद्धीयमानमिति, तथा प्रतिपतनशीलं प्रतिपाति-उत्कर्षण लोकविषयं भूत्वा प्रतिपतति, तथा तद्विपरीतमप्रतिपाति, येनालोकस्य प्रदेशोऽपि दृष्टस्तदप्रतिपात्येवेति, आह च"उकोस लोगमित्तो पडिवाइ परं अपडिवाइ" इति ।[उत्कृष्टो लोकमात्रः प्रतिपाती परतोऽप्रतिपाती॥] एवंविधज्ञानवतां च यानि वचनानि वरून कल्पन्ते तान्याह-'नो कप्पतीत्यादि कण्ठ्यं, नवरं 'अवयणाईति नजः कुत्सार्थत्वात् कु-II सितानि वचनानि अवचनानि, तत्रालीक-प्रचलायसे किं दिवेत्यादिप्रश्नेन प्रचलाये इत्यादि, हीलितं-सासूर्य गणिन् !!
2006
Nirajaniorary.om
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित...........आगमसूत्र - [03], अंग सूत्र - [०३] "स्थान" मूलं एवं अभयदेवसूरि-रचित वृत्ति: अत्र मूल-संपादने एका स्खलना जाता, स्थान-६ समीपे यत् उद्देश: ३ लिखितं तत् मुद्रण-दोषः, षष्ठे स्थाने न किंचित् उद्देशकः वर्तते
~743~