________________
आगम
(०३)
“स्थान" - अंगसूत्र-३ (मूलं+वृत्ति:)
स्थान [१], उद्देशक [१], मूलं [३९७] मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित...........आगमसूत्र - [०३], अंग सूत्र - [०३] "स्थान" मूलं एवं अभयदेवसूरि-रचित वृत्ति:
प्रत
सूत्रांक
[३९७] दीप अनुक्रम [४३१]
सन-पीठादौ पुतालगनेनोपवेशनरूपमभिग्रहतो यस्यास्ति स उत्कुटुकासनिकः, तथा प्रतिमया-एकरात्रिक्यादिकया । कायोत्सर्गविशेषेणैव तिष्ठतीत्येवंशीलो यः स प्रतिमास्थायी 'वीरासन' भून्यस्तपादस्य सिंहासने उपविष्टस्य तदपनयने |
या कायावस्था तद्रूपं, दुष्करं च तदिति, अत एव वीरस्य-साहसिकस्यासनमिति वीरासनमुक्तं तदस्थास्तीति वीरास-1 ४ानिका, तथा निषद्या-उपवेशनविशेषः, सा च पशधा, तत्र यस्यां समं पादी पुती च स्पृशतः सा समपादपुता १ यस्यां -
तु गोरिवोपवेशनं सा गोनिषधिका २ यत्र तु पुताभ्यामुपविष्टः सन् एक पादमुत्पाव्यास्ते सा हस्तिसुण्डिका ३ पर्यङ्कार्द्धपर्यङ्का च प्रसिद्धा, निपद्यया चरति नैषयिक इति, दण्डस्येवायतिः-दीर्घत्वं पादप्रसारणेन यस्य स दण्डायतिकः, तथा लगण्डं किल दुःसंस्थितं काष्ठं तद्वन्मस्तकपार्णिकानां भुवि लगनेन पृष्ठस्य चालगनेनेत्यर्थः यः शेते तथाविधाभिग्रहात् स लगण्डशायी, तथा आतापयति-आतापनां शीतातपादिसहनरूपां करोतीत्यातापकः, तथा न विद्यते प्रावृतं-बावरणं अस्येत्यप्रावृतका, तथा न कण्डूयत इत्यकण्डूयका, 'स्थानातिग' इत्यादिपदानां कल्पभाष्यव्याख्येयम्-"उद्धट्ठाण ठाणाइयं तु पडिमा य होति मासाई। पंचेव णिसेजाओ तासि विभासा उ कायब्वा ॥१॥ वीरासणं तु सीहासणेब्व | जहमुकजाणुगाणेविट्ठो । डंडे लगण्डउवमा आययकुजे य दोण्हपि ॥२॥ आयावणा य तिविहा उक्कोसा मज्झिमा जहन्ना य । उकोसा उ निवना निसन्न मज्झा ठिय जहन्ना ॥३॥तिविहा होइ निवन्ना ओमंथिय पास तइय उत्ताणा", इति [ स्थानादिकमेवोस्थानं प्रतिमा भवन्ति मासाद्याः । निषद्याः पंचव तासां विभाषा तु कर्तव्या ॥१॥ अद्वैजा-1 नुको (मुक्तजानुकः) यथा सिंहासने निविष्टः वीरासनं दंडेन लगंडेन उपमा द्वयोरपि आयतकुब्जत्वयोः॥१॥ आता
~600~
